Sürdürme Teminatı Nedir?
Sürdürme teminatı, vadeli işlemlerde aşağı yönlü olası bir piyasa hareketinde pozisyonunuzun kapanmaması için yatırmanız gereken teminatı ifade eder. İngilizcede “maintenance margin” olarak ifade edilir. Sürdürme teminatını ödemeniz için belli bir süre tanınarak teminat tamamlama çağrısı alırsınız.
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası (VİOP), işlemlerinizi vadeli olarak, yani geleceğe dönük yapabileceğiniz bir piyasadır. Bu piyasada, vade sonunda ödemeniz gereken ücretin belli bir oranını önceden aracı kurumunuz vasıtasıyla Takasbank’a yatırmanız gerekmektedir. Bu ödemeye “başlangıç teminatı” denir.
Sürdürme teminatı ise, aldığınız kontratın fiyatının beklentilerinizin aksi yönde hareket etmesi durumunda karşılaşacağınız bir durumdur. VİOP’ta aşağı yönlü (short) veya yukarı yönlü (long) kontrat yapabilirsiniz. Short pozisyondayken kontratınızın fiyatının yükselmesi veya long pozisyondayken kontratınızın fiyatının düşmesi durumunda başlangıç teminatınız aradaki zararı karşılayacaktır. Vade sonunda ödeyeceğiniz ücretin küçük bir kısmını teminat olarak yatırdığınız için bu sizi piyasadaki küçük hareketlere karşı koruyacaktır. Ancak piyasada daha yüksek hacimli iniş ve çıkışlar yaşandığı durumda başlangıç teminatınız pozisyonunuzu korumanız için yeterli gelmeyecektir.
Pozisyonunuzu açık tutabilmek için bir “margin call” yani teminat tamamlama çağrısı alırsınız. Bu çağrının üzerinden genellikle 2 güne yakın bir süre tanınacaktır. Alacağınız teminat tamamlama çağrısında sürdürme teminatını hangi gün saat kaça kadar yatırmanız gerektiği size bildirilecektir.
Sürdürme Teminatı Yatırılmazsa Ne Olur?
Sürdürme teminatını size verilen süre içinde yatırmadığınız takdirde pozisyonunuz kapatılabilir. Ödemiş olduğunuz teminat miktarı pozisyonunuzu açık tutmanız için yeterli gelmediği durumda Takasbank’ın elinde kontratınızın açık kalabilmesi için sizin tarafınızdan ödenmiş bir bakiyenin bulunması gerekecektir. Yatırdığınız teminat miktarı, kontratınızın düşüşünü karşıladığı noktada kontratınız teminatınızdan mahsup edilecektir.
Ancak teminat tamamlama çağrısına uyma süreniz içinde teminatınız tekrar düşerse veya özellikle döviz ve altın VİOP hesaplarında veya Forex hesaplarında anlık yüksek hacimli değişimler mümkün olduğu için teminatınızın fiyatından daha büyük hacimli inişler veya çıkışlar yaşanırsa bu durumda temerrüde düşme ihtimaliniz de vardır.
Temerrüte düşmeniz durumunda teminatınızın fiyatını faizli olarak ödemeniz gerekecektir. Bu konularda daha fazla bilgi için Temerrüt Nedir ve Vadeli İşlemlerde Temerrüde Düşülür mü yazılarımıza da bakabilirsiniz.
Sürdürme Teminatı Ne Kadar Yatırılmalı?
Yatırdığınız başlangıç teminatına Takasbank’ın belirlediği ilkeler çerçevesinde karar verilir. Bu oran satın alacağınız kontratın (dayanak varlığın) fiyatına ve belirlenen kaldıraç oranına göre değişiklik göstermektedir.
Bu yazının kaleme alındığı zaman içinde, 1 BIST30 dayanak varlığının fiyatı 8584,25 lira olurken kaldıraç oranı 5,03 olarak belirlenmiştir. Bu durumda ödemeniz gereken başlangıç teminatı ise 17 bin 064 liradır. Bu fiyatlar ve oranlar düzenli olarak değişiklik gösterdiği için, pozisyonunuzu açacağınız dönemdeki fiyat ve oranlara dikkat etmeniz gerekmektedir.
Sürdürme teminatı, satın almayı vaadettiğiniz dayanak varlığın fiyatına ve kaldıraç oranına göre değişmektedir. Ancak VİOP’ta dikkat etmeniz gereken konulardan biri de 1 kontrat adediyle dayanak varlıktan 100 adet alıyor oluşunuzdur. Yani dayanak varlığın fiyatının 100 katına göre işlem yapmanız gerekiyor. Takasbank’ın Duyurular sayfasından güncel teminat oranlarını izleyebilirsiniz.
Sürdürme teminatı, bulunması gereken toplam teminatın yüzde 75’i olarak belirlenmiştir. Yani hesabınızdaki teminatınızın oranı bunun altına düşerse en az yüzde 75’e kadar teminatınızı tamamlamanız beklenir.
Alacağınız Dayanak Varlıktan Vazgeçebilirsiniz
Sürdürme teminatını yatırmak istemezseniz, alacağınız dayanak varlıktan vazgeçebilirsiniz. Bu durumda teminatınız kadar zarar etmiş olursunuz. Eğer fiyatlar düşüş gösterdi ve daha fazla düşeceğini bekliyorsanız (veya short işlem açtıysanız tam tersi) pozisyonunuzu istediğiniz zaman sonlandırabilirsiniz. Buna ZARAR KES veya STOP-LOSS adı veriliyor.
Bu durumda sürdürme teminatını ödemek zorunda değilsiniz. Başlangıç teminatınızın tamamını veya stop loss yaptığınız zaman içindeki elde ettiğiniz zarar kadarından vazgeçerek pozisyonunuzu sonlandırmanız mümkündür.
Pozisyonunuzu sonlandırmanız durumunda başlangıç teminatından arta kalan bir bakiyeniz varsa, bu bakiye Takasbank’ta adınıza açılmış hesaba yatırılır ve başka bir kontrat alırken bu bakiyeyi kullanabilirsiniz.
VİOP’ta teminat ve Kaldıraç Oranları yazımızdan konu hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Sürdürme Teminatı Ne Zamana Kadar Yatırılmalı
Sürdürme teminatının süresi teminat tamamlama çağrısında belirtilen süre içinde yapılmalıdır. Şu an için bu süre T+1 günü saat 15:00’a kadar olarak belirtilmiştir. Ancak bu sürenin değiştirilmesi inisiyatifi Takasbank’tadır.
Sürdürme teminatı yatırmanız gerektiği ise gün sonu kapanış işlemlerinin ardından gün sonu uzlaşma fiyatları belirlenir. Bu fiyatların belirlenmesinin ardından teminat tamamlama çağrısı almanız gerekiyorsa sürdürme teminatı yatırmanız gerekmektedir.
Teminat Tamamlama Çağrısı / [Toplam Teminat ± Toplam Kâr/Zarar] < [Sürdürme Teminatı]
Sürdürme teminatı, [Toplam Teminat +/- Toplam Kar/Zarar] tutarına oranı %100’den büyük olduğu durumda hesabınız riskli duruma gelir. 4 kademe risk seviyesi bulunmaktadır. Bunlar 0 risksiz hesapları ifade eder ve 1, 2 ve 3 olarak üç riskli hesap olmak üzere toplam dört risk seviyesi belirlenmiştir.
Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.
