Vadeli İşlemlerde Temerrüde Düşülür Mü?

Vadeli işlemler ve opsiyon piyasasında sık karşılaşılan sorulardan biri, vadeli işlemlerde temerrüde düşülmesiyle ilgilidir. VİOP işlemlerinde, eğer pozisyonunuz zararda ise, aracı kurum size teminat tamamlama çağrısı yapar. Bu teminat çağrısına uymadığınız takdirde ise açık pozisyonunuzu teminat seviyesine düşürür. Peki, açık pozisyonunuz teminat seviyesine düşürülürken temerrüde düşme ihtimaliniz var mı? Cevabı bazı koşullara bağlı olarak evet.

Vadeli İşlemler Nedir?

Vadeli işlemler, Türkiye’deki karşılığını VİOP’un (Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası) karşıladığı ancak dünyada pek çok örneği bulunan bir piyasadır. VOB (Vade ve Opsiyon Borsası) adıyla İzmir’de kurulmuş, daha sonra İstanbul’a geçerek Borsa İstanbul çatısı altına girmiştir.

Vadeli işlemlerde, bugünden geleceğe dair işlemler yapılır. İşlem yapmak, gelecekteki bir tarihte, alınacak bir kontrat için taahhütte bulunmak şeklinde gerçekleştirilir. Tarihi geldiğinde, söz verdiğiniz fiyattan, söz verdiğiniz dayanak varlığa sahip olursunuz. Bu, hisse senedi olabilir. Hisse senetleri BIST30 senetlerinden biri olabilir. Döviz, endeks veya pay üzerinden işlem yapılır. Yani BIST30, BIST30’da yer alan şirketlerden birinin hisse senedi veya çapraz kur işlemleridir.

Vadeli işlemlerde kaldıraçlı işlemler yapılır. Dolayısıyla zararda olduğunuz zaman teminatınızdan düşer ve fiyat teminatınızın da altına düşerse size teminat tamamlama çağrısı yapılır.

VİOP hakkında daha fazla bilgi için VİOP Nedir yazımıza bakabilirsiniz.

Temerrüt Nedir?

Temerrüt, en kaba tabiriyle borcu ödememeye direnme durumunu ifade eder. Yani bir borcunuz var ve bu borcunuzu ödemek için size bir süre tanınıyor. Siz bu sürede borcunuzu ödemezseniz temerrüde düşmüş oluyorsunuz ve size yapılan temerrüt çağrıları ile beraber belli bir oranda faizle cezalandırılıyorsunuz. Temerrüt hakkında daha detaylı bilgi için Temerrüt Nedir yazımıza bakabilirsiniz.

VİOP’ta Temerrüde Düşme Riski

VİOP’ta, kontrat fiyatınız, teminat seviyesinin altına düşerse size teminat tamamlama çağrısı yapılır ve bu çağrıya uyarsanız teminatınız aynı seviyeden işlem görmeye devam eder. Eğer teminat seviyenizi tamamlamazsanız, aracı kurumunuz bu sefer kontratınızı teminatınızın seviyesine düşürerek sizi ve kendisini korur. Bu durumda teorik olarak VİOP’ta temerrüde düşme ihtimaliniz olmadığını düşünebilirsiniz.

VİOP’un kaldıraçlı bir piyasa olduğunu düşündüğümüzde temerrüde düşme ihtimalinizin olduğunu bilmelisiniz.

Örnek verecek olursak, 10x kaldıraçlı bir işlem esnasında zarar ederseniz, ki bu borsa için maksimum %10 seviyesinde oluyor. Bu sefer ana paranızı kaybetmiş oluyorsunuz ve ertesi gün için size teminat tamamlama çağrısı yapılıyor. Bu durumda ertesi gün yaşanacak olan olası bir düşüşte bu sefer ana paranızı kaybettiğiniz gibi, borç altına da girmiş olursunuz. Size tanınan süre içinde borcunuzu ödemediğiniz takdirde temerrüde düşebilirsiniz.

Para piyasalarında ise Borsa İstanbul’daki gibi %10 sınır bulunmamaktadır. Dolayısıyla olası ani düşüşlerde bir günde paranızı kaybetme riskinizi unutmayınız.

Sadece düşüşlerde değil, yükselişlerde de bu riskiniz bulunmaktadır. Vadeli ve opsiyonlu piyasalarda çift yönlü işlem yapılabilmektedir. Çift yönlü işlemler LONG veya SHORT adı verilen iki çeşit pozisyon açabileceğiniz anlamına gelmektedir. Spot piyasada bir hisse senedini işlem yapmak istediğiniz tutar büyüklüğünde yapabilirsiniz. Hisse senedini elinizde tutup, satmak istediğiniz zaman satabilirsiniz. Yani, elde ettiğiniz karı yeterli görürseniz veya zarar ediyorsunuz ve piyasanın iyice düşeceğini düşünüyorsanız az bir zararla pozisyonunuzu kapatmak isteyebilirsiniz. Bu satış işlemini açığa satış veya alıcıya satış şeklinde iki yöntemle yapabilirsiniz. Bu durumda karınız da zararınız da elinizdeki paranın size tanıdığı imkanlar dahilinde olur.

VİOP’ta ise çift yönlü işlemler yapabiliyorsunuz. Yani, piyasanın düşeceğini düşünüyorsanız satıcı pozisyonuna gelebilir, SHORT pozisyon açabilirsiniz. Bu durumda da piyasa beklentilerinizin aksine, yükseliş gösterirse aynı risk altına girmiş oluyorsunuz.

Tabii VİOP’ta teminat tamamlama çağrısı mekanizmasından dolayı temerrüde düşme ihtimali oldukça nadir karşılaşılan bir durumdur. Ancak imkansız değildir.

VİOP’ta Temerrüt Riskinden Nasıl Korunulur?

VİOP’ta temerrüt riskinden korunmanın birden fazla yolu vardır. Bu yollar, sizin olası bir kayıp esnasında temerrüde düşme riskinizi minimize etmenize veya olası kazanç yollarını aramanıza imkan verir. Aşağıdaki yöntemlerle zararını hedge edebilir yani olası zararlardan korunabilirsiniz.

Pay Piyasasından Hisse Senedi Almak

Pay piyasasından, VİOP’ta riskini almış olduğunuz hisse senedini spot piyasada düşük maliyetli olarak portföyünüzde bulundurursanız zararını riskini almış olduğunuz hisse senedinden karşılayabilirsiniz. Bu durumda daha düşük maliyetli olarak kendinizi hedge edebilirsiniz.

Pay Piyasasında Endekse Ters Yönlü Pozisyon Açmak

Örneğin, BIST 30’da long pozisyon açıyorsanız, yani endeksin yükseleceğini bekliyorsanız, karşı tarafında, endekste, endekse zıt davranış göstereceğinizi beklediğiniz bir hisse senedinde de long pozisyona girebilirsiniz. Veya endeks düşerken daha çok düşecek bir hisse senedi öngörünüz varsa, bunda da short pozisyon açabilirsiniz. Yani satıcılı durumda olabilirsiniz. Bu durumda iki pozisyonunuz birbirini hedge edecek ve zararınızı minimuma indirebileceksiniz. Hatta, bu stratejide başarılı olmanız durumunda, örneğin long pozisyonunuzda %4 kaybedip, short pozisyonunuzda %5 kara geçmeniz durumunda (her iki işlemin de tutarının eşit olduğunu düşünürsek) toplamda %1 kara geçmiş olursunuz.

Zarar Kes

Zarar kes veya Stop-Loss denilen mekanizmayı kullanabilirsiniz. VİOP’ta kontrat vadeniz gelmeden önce kontratınızı işleme koyabilirsiniz. Bu durumda piyasanın düşüşe geçtiği zaman Stop-Loss mekanizmasını kullanarak işleminizi hedge edebilirsiniz.

Daha detaylı bilgi almak için müşteri temsilcimizi arayarak bilgi edinebilirsiniz. Ayrıca düzenli olarak gerçekleştirdiğimiz eğitimlerimize katılarak uzman eğitimci kadromuzdan bilgi alabilir, aklınızdaki soruları eğitim esnasında sorabilirsiniz. Bu konu özelinde, gerçekleştirdiğimiz VİOP eğitimlerine katılabilirsiniz.

Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.