Teminat Nedir
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasında (VİOP), ve Forex’te işlem yapabilmek için hesabınızda bulunması gereken bir tutar vardır. Bu tutara “teminat” denmektedir. Teminatlar işlem gören her bir sözleşme için Borsa İstanbul A.Ş. tarafından SPAN parametreleri başlığı altında belirli dönemlerde hesaplanarak, açıklanır.
Teminat tutarı, işlem yapacağınız ürünün fiyatı, maksimum kaldıraç oranı ve sizin kaç x kaldıraç kullanmak istediğinize göre oransal olarak değişmektedir. Her bir ürünün fiyatı zaman içinde değiştiği için teminat oranı da değişmektedir.
Teminat, başlangıçta yatırmanız gereken başlangıç teminatını ifade eder. Ancak işlem esnasında zarara uğrarsanız Margin Call, yani Teminat Tamamlama Çağrısı alırsınız. Bunun için de tamamlama teminatı ödemeniz gerekecektir. Bu sebeple teminatı, başlangıç teminatı ve tamamlama teminatı olarak iki ayrı başlık altında inceleyebiliriz.
Başlangıç Teminatı Nedir?
VİOP’ta işlem açmadan önce hesapta bulunması gereken tutara “başlangıç teminatı” denir. Hesabınızda bulunan bakiye, başlangıç teminatını karşılayabiliyorsa kontratınızı alabilirsiniz. Eğer bakiyeniz başlangıç teminatınızı karşılayamayacak düzeydeyse, bakiye eklemeniz gerekmektedir.
Teminat miktarları, VİOP’ta kaldıraç oranını hesaplarken kullanılmaktadır. Pozisyon tutarının yani işlem hacminin teminat tutarına bölünmesiyle sözleşmenin kaldıraç oranı bulunmuş olur.
Teminatınız, fiyat değişikliklerinden etkilenir. Eğer long bir pozisyon açarsanız ve kontratınızın fiyatı düşerse, aradaki fark teminatınızdan alınır. Teminatınızın kritik seviyelere düşmesi sonucunda ise teminat tamamlama çağrısı yapılır.
Sürdürme Teminatı Nedir?
Borsa tarafından belirlenen başlangıç teminatının, vadeli işlemler piyasasındaki olumsuz fiyat değişmeleri sonucu oluşan zarar dolayısıyla, ineceği asgari teminat seviyesini gösteren tutara ise “sürdürme teminatı” denir. Sürdürme teminatı, tabi olunan mevzuat çerçevesinde %100 olarak belirlenmiştir. Başlangıç teminatınız, sürdürme teminatının altına düştüğünde teminat tamamlama çağrısı (margin call) alırsınız. Teminat tamamlama çağrısı almanız durumunda, teminatınızı başlangıç teminatına tamamlayacak miktarda pozisyon kapatmanız ya da para yatırmanız gerekmektedir.
Örn: USD/TL sözleşmesinin başlangıç teminatı, 200.-TL olarak belirlenmiştir. Sizin 2 kontrat için yatırmış olduğunuz 2*200.-TL= 400.-TL değerindeki başlangıç teminatınız 320.-TL’ye düştüğünde, yani 400.-TL’nin altındaki bir tutara ulaştığında, kurumunuz tarafından teminat tamamlama çağrısında bulunulur ve bakiyenizin yeniden 400.-TL’ye tamamlanması istenir. Bu durumda 80.-TL yatırmanız ya da yeterli miktarda (1 kontrat) pozisyon kapatmanız gerekecektir.
Teminat Tamamlama Hangi Şartlarda Yapılmayabilir?
Opsiyon piyasasında, satın almış olduğunuz opsiyon dahilinde zarar-kes yapabilirsiniz. Bu durumda teminatınızı tamamlamadan da piyasadan ayrılabilirsiniz. Aynı şekilde kar pozisyonundaysanız ve piyasanın tersine döneceğini düşünüyorsanız; Yani long pozisyondayken düşeceğini veya short pozisyondayken yükseleceğini düşünüyorsanız da opsiyonunuz gereği kar-al yaparak pozisyondan çıkabilirsiniz.
Piyasalarda alıcılar ve satıcılar olur. Viop, likit bir piyasa olduğu için karşınızda, satmak istediğiniz ürünü, satmak istediğiniz fiyattan almaya hazır birilerini bulabilirsiniz. Ancak aşırı yükselişlerde almak, aşırı düşüşlerde de satmak için karşınızda alıcı bulamayabilirsiniz.
Bu durumda emri veriş sırasına göre satışlar yapılmaktadır. Örneğin, 50 kişi alış pozisyonunda, 20 kişi satış pozisyonunda ve hepsi de 1 kontrat yani (XU030 hariç) 100 adet hisse senedi almak için sırada bekliyorsa, emri veren ilk 20 kişi, satmak isteyen herkesin kontratını satın alabilir. Geri kalan 30 kişi de piyasaya yeni satıcılar girene kadar bekleyecek, en eski yirmi birinci emri veren alıcı, sıradaki satıcının kontratını alacaktır.
Yani, kar-al yaparken teminat miktarınızın tükenmesini beklemezsiniz, ancak satış pozisyonundayken alıcı, alış pozisyonundayken de satıcının piyasada olması gerekmektedir.
Teminat Nereye Yatırılır?
Teminatınızı Borsa İstanbul’un belirlediği fiyatlarla aracı kurumunuza yatırmanız gerekmektedir. Teminatınızı yatırmanızın ardından kontrat alma işlemini yaparsınız. Kontratınızı aldığınızda aracı kurumunuz veya brokerlik sizin adınıza kontratınızı Borsa İstanbul arcılığıyla Takasbank’tan alır ve teminatınızı da Takasbank’a yatırır.
Takas Bankası (Türkiye Takas ve Saklama Bankası) sıradan bankalar gibi değildir. Maaş hesabı açamazsınız, kredi çekemezsiniz ve normal bir bankayla yaptığınız işlemlerinizi yapamazsınız. Takasbank, sadece para piyasalarındaki işlemlerinizi yürütebileceğiniz bir saklama bankasıdır. Alınan, satılan ve teminat olarak yatırılan paraları saklamakla mükelleftir.
Hisse senetleriniz için yatırdığınız ücret Takasbank’ın teminatı altında saklanmaktadır. Bankalar, aracı kurumlar ve brokerler bunun için aracılık yaparlar.
Viop’ta Teminat ve Kaldıraç Oranı Nedir yazımızdan, teminat ve kaldıraç oranları arasındaki ilişki hakkında daha detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Teminat Fiyatı Ne Kadar Olur?
Ne kadar teminat yatırmanız gerektiği sürekli olarak değişmektedir. Bu değişiklik, kontrat tiplerine, kontratın kaç hisse senedini kapsadığına, kontratın fiyatına ve o kontratın alınabileceği maksimum kaldıraç oranına göre değişmektedir. Bunun için güncel olarak hangi endekslerin işlem gördüğüne bakmak için Viop Sözleşmeler sayfamızı ziyaret edebilirsiniz. Güncel teminat miktarları, sözleşme fiyatları ve kaldıraç oranları için Viop Müşteri temsilcilerimizle iletişime geçebilirsiniz. 444 1 ULU (858) numaralı telefon hattından müşteri temsilcilerimize piyasa saatleri içinde ulaşabilirsiniz.
Forex’teki teminat oranları için de yine Forex CFD ürün detayları sayfamızı inceleyebilir ve aynı numaradan Forex müşteri temsilcinizle iletişime geçebilirsiniz. Öncesinde CFD nedir diye merak ediyorsanız, Contrat for Difference (Fark Kontratları) Nedir sayfamıza bakabilirsiniz.
“2023 yılı 4. Çeyrek dönemi itibariyle kâr eden müşteri oranı %32, zarar eden müşteri oranı %68’dir.”
Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.
