Borsada Tahta Ne Anlama Gelir?
Borsada alış ve satışların otomasyon dönemine girmesinden önce, Borsa İstanbul’da -ki o dönemki ismi İstanbul Menkul Kıymet Borsası’dır- her işlemin yapıldığı tahtalar yer alırdı. Bu tahtaların üstünde hisse senedinin ismi yazardı. Bu isimlerin altında ise, o gün içinde verilen alış ve satış emirleri yer alırdı.
Borsada tahta deyiminin sözünün temelleri buna dayanır. Tahta, kelimesi bir hisse senedini ifade etmek için kullanılırken, o hisse senediyle alakalı olarak alış ve satış emirlerinin yazılı olduğu fiziksel tahtadan bahsedilir. Tahtacı ise, o tahta ile ilgilenen brokerlardan bahsetmek için kullanılır. Daha doğrusu, o tahtada en çok işlem yapan ve tahtaya yön veren aracı kurum veya kişiyi ifade etmek için kullanılır.
Bu BIST tahtaları içinde iki grup tahta vardır: Ana Tahta ve Yan Tahta.
Ana Tahta Nedir?
Ana tahta borsada en çok işlem gören tahtayı ifade etmek için kullanılır. Eski dönemlere gidecek olursak, bu tahta borsada işlem gören en yüksek hacimli hisselerdir.
Bugünkü Borsa İstanbul’a baktığımız zaman, Türk Hava Yolları (THYAO) ve Ereğli Demir Çelik (EREGL) hisseleri borsada en çok işlem yapılan, yani işlem hacmi en yüksek olan hisse senetleridir. Bunları ana tahta olarak ifade edebiliriz. Bu iki hisse en yüksek işlem hacimleri bulunan hisse senetleridir ancak ana tahta sadece bunlardan ibaret değildir.
BIST30 hisse senetlerinin tamamının ana tahta hissesi olduğu kimsenin itiraz edemeyeceği hisse senetleridir. BIST30 hisse senetleri, en çok işlem hacmi bulunan 30 şirketi ifade etmek için kullanılır. BIST30 hisse senetlerinin hangileri olduğuna dair daha detaylı bilgi için BIST30 Nedir başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.
Sadece BIST 30 hisseleri de değil, BIST50 hisse senetleri de ana tahta hisse senetlerinden sayılmaktadır. BIST 50 de aynı kriterlerle, en çok işlem yapılan 50 hisseyi temsil etmektedir. Bunun için de BIST50 Nedir başlıklı yazımıza bakabilirsiniz. Bu yazılarımızdaki liste isimleri, sizin bu yazıyı okuduğunuz döneme göre değişiklik gösterse de, bu yazılarda verdiğimiz KAP sitesine girerek güncel şirket isimlerine erişebilirsiniz. Ancak listenin büyük bir kısmının uzun süre değişmesi beklenmez.
BIST100 ana tahta mıdır yan tahta mıdır konusu tartışmalı bir konu olsa da, kahir ekseriyet ana tahta olduğu konusunda mutabıktır. Bunun sebebi ise, Borsa İstanbul tahtada işlem gördüğü devirlerde Borsada çok fazla şirket yoktu ve BIST100 şirketleri içinde BIST50’de bulunmayan şirketler de yan tahta sayılıyordu. Bu dönemlerde yaklaşık 200 şirket halka açık ve borsada değer görüyordu.
Bugün ise Borsa istanbul’da işlem gören şirket sayısı 600’ü geçmiş durumda ve her halka arzda şirket sayısı artmaya devam etmekte. Bu sebeple BIST100 şirtketlerini de ana tahta olarak sayabiliyoruz. Yine, BIST100 şirketleriyle ilgili olarak detaylı bilgiye, BIST100 Nedir başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz. BIST100 endeksi aynı zamanda borsanın genel yönünü de ifade ettiği için Borsanın gidişatını anlamak için sıklıkla kullanılır. Hatta diğer majör endeksler olan BIST50 ve BIST30 yükselirken BIST100’ün düşüşü, borsanın düştüğünü ifade etmek için bile kullanılır. Çünkü genel ortalama BIST100’ü ifade etmektedir.
O halde yan tahta nedir?
Yan Tahta Nedir?
Borsada yan tahta, ana tahta dışında kalan hisse senetlerini ifade etmek için kullanılır. Yani, 600’ü geçkin sayıda hisse senedinden bahsederken, bunlardan sadece 100 tanesini dışarıda bırakıyoruz. Geriye kalan 500’den fazla hisse senedi için yan tahta ifadesini kullanıyoruz.
Yan Tahtalarda işlem yapan hisse senetlerini görmek için XTUMY hisse kodunu izleyebilirsiniz. Bu, BIST TUM endeksi içinden BIST100’de olmayan hisse senetlerini takip etmek için kullanılır.
Yan tahta hisselerinde manipülasyon riski yüksektir. Bunun sebebi ise işlem hacminin görece düşük olmasıdır.
Yan tahtalarda yer alan şirketler içinde hangi tahtaya yatırım yapılması gerektiği konusu da büyük tartışmaları beraberinde getirir. Ancak borsada yatırım yapmak için bu hisse senedinin ana tahtada mı yoksa yan tahtada mı işlem gördüğünü öğrenmenin de ötesinde, yapılması gereken çok farklı ve komplike işlemler vardır.
Bu işlemlerin en başında ise doğru analizleri yapmak, doğru zamanda almak ve doğru bir stratejiyle hareket etmek yatar.
Siz Nasıl Bir Yatırımcısınız?
Eğer uzun vadeli bir yatırımcıysanız, yan tahtalarda uzun yıllar içinde çok iyi pozisyonlara gelecek şirketler bulabilirsiniz. Bu şirketler bugünlerde henüz yeni kurulmuş, yeni halka arz olmuş veya büyük atılımlar yapmak üzere olan bir şirket olabilir. Veya yakın/orta bir gelecekte çok büyük karlılık rakamlarına ulaşacak güzel bir sektörün iyi olmaya aday bir şirketi olabilir. O zaman uzun vadeli hisse senetleri alan bir yatırımcı burada bir değer bulabilir. Bunun için şirketleri ve sektörlerini iyi incelemek gerekecektir.
Dolayısıyla büyük kazançlar ve büyük kayıpların mümkün olduğu, daha fazla da risklerle dolu bir alandır yan tahtalar.
Öte taraftan, uzun vadeli yatırımcılar içinse, enflasyon dolaylarında, zaman zaman enflasyonun üstünde getiri sağlayabilecek bir tahta olarak ana tahtalar görülüyor. Elbette bunun gerçekleşmediği dönemler de olacaktır. Ancak ana tahtada manipülasyon yapmak zordur. Dolayısıyla ana tahtada bulunan, özellikle de BIST30 içinde yer alan şirketler, kendi şirket değerleriyle doğru orantılı olarak değerlenir. Ancak borsada her zaman yer alan riskler ana tahta hisseleri için de geçerlidir.
Aynı zamanda bu şirketlerin değerlenip değer kaybetmesi de endeksi genellikle arkasından sürükler. Dolayısıyla ana tahtada yer alan şirketler, uzun vadeli işlem yapan ve kendini birikimci olarak nitelendiren yatırımcıların daha fazla teveccüh gösterdiği hisse senetlerinin bulunduğu tahtalardır.
Hangi tahtada işlem yaparsanız yapın, bilinçli bir şekilde yatırım yapmak en önemli anahtardır. Buna başlamak içinse Temel Analiz Nedir yazımızdan başlayabilirsiniz. Bu yazımızda şirketleri nasıl değerlendireceğinize dair ipuçları bulacaksınız.
Ayrıca yukarıdaki formu doldurarak bir yatırım hesabı açabilir ve yatırım uzmanlarımıza aklınıza takılan soruları rahatlıkla sorabilirsiniz.
Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.
