Doji bir para piyasası grafiğinde alıcılarla satıcıların eşit durumda kaldığını gösteren bir mum çubuğudur. Japonca bir kelime olan doji, “hata” anlamına gelir. Sabah yıldızı veya seher yıldızı şeklinde de ifade edilirler. Haç işaretine benzemesi sebebiyle “mezar taşı” olarak da adlandırılır. Pek çok farklı şekillerde ifade edilen dojinin varlığından bahsedebilmemiz için iki faktörü göz önünde bulundurmamız gerekir. Bunlardan birincisi, mum çubuğunun başlangıç ve bitişinin aynı yerde olması, yani yüzde 0 veya sıfıra yakın bir noktada tamamlanması ve dönemin hacimsiz olması gerekir. İkincisi ise bir sonraki mum çubuğunun dojiyi teyit etmesi gerekir.

Aynı zamanda doji bir dönüş formasyonu olarak değerlendirilir. Sonraki mum çubuğu bu dönüşü teyit ettiği zaman, dojinin gerçekleştiğinden bahsetmek mümkün olur. Yine de teknik analizdeki her durum gibi, burada da yanılma payı olduğunu ve temel analizle de desteklenmesi gerektiğini vurgulamakta fayda var.

Dojiler, bir trendin sonunda meydana gelen şekillerdir. Bu trendler tabiatıyla yükseliş veya düşüş dönemleri olmak zorundadır. Alıcılar ve satıcıların eşit olduğu ancak kararsızların da yoğun olarak bulunduğu bir piyasada doji görme ihtimalimiz çok yüksektir.

Yükseliş Döneminde Doji

Yükseliş dönemi içinde görülen bir doji, düşüş dönemine girileceğini veya kısmi bir düşüş dönemi olan düzeltme sürecine girileceğini ifade etmek için kullanılır. Genellikle rallilerin sonunda yaşanır.

Yükseliş döneminde piyasanın yeterince yükseldiğini düşünen yatırımcıların kar alarak piyasadan çekilmesi ile piyasanın daha da yükseleceğini düşünen yeni yatırımcıların piyasaya girdiği ve bu iki işlem hacminin de birbiri ile denk düştüğü dönemlerde ortaya çıkan bir yıldız formudur. Dojinin teyit alması için bir sonraki mum çubuğun hacimli bir düşüş yaşaması gerekir.

Hacimli bir düşüşte artık piyasanın tersine döndüğü ve yükseliş döneminin veya boğa rallisinin sona geldiğini ifade edebiliriz.

Doji formasyonunun görüldüğü dönemde hacmin düşük olması da gerekmekte. Dolayısıyla piyasada kararsız ve ne olacağını izleyen yatırımcıların yoğun olarak bulunduğu bir dönemin varlığından da net olarak söz etmek mümkündür. Bir sonraki çizgide kırmızı mum çubuğun uzun olması, kararsızların satış yönünde karar verdiği sonucunu da teyit etmektedir. Bunun için de piyasadaki volatilitenin önemi büyüktür. Volatilite Nedir yazımızdan daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Doji yaşanan mum çubuğun içinde pozisyon almış bir kişi için durum bu şartlar altında karamsar görünür. Bu durumda bir hedging mekanizmasının devere sokulması gerekir. Hedging yazımızdan bu mekanizmayı nasıl kullanacağınızı okuyabilirsiniz.

Düşüş Döneminde Doji

Düşüş dönemlerinde yaşanacak bir doji de düşüş döneminin sona ereceğini bize gösterebilmektedir. Ancak düşüş dönemlerindeki doji, yükseliş dönemlerindekinin aksine bir ayı rallisini de işaret edebilmektedir. Dolayısıyla ayı rallisi yaşanacak bir dönemde karşılaştığımız doji konusunda dikkatli olmamız gerekir.

Düşüş dönemlerindeki doji için seher yıldızı ifadesi daha sık olarak kullanılır. Zira, düşüşü karanlık günler olarak nitelendirerek, bu yıldızın görüldüğü anı da güneş doğmadan hemen önceki anda görülen seher yıldızına benzetiriz.

Düşüşleri karanlık günler ve yükselişleri de aydınlık günler olarak alegorik olarak ifade ettiğimiz için düşüş dönemindeki dojiye seher yıldızı benzetmesi yaparız. Ancak bunun için de bir sonraki mum çubuğunun yükselişe döneceğini bize göstermesi gerekir. Bu dönemde, hacimli bir yeşil çubuk seher yıldızının teyidi olarak yorumlanır.

Düşüş dönemlerinde görülen dojinin de yine hacimsiz olması gerekir. Bu dönemde de yine kararsız yatırımcıların varlığı ağırlıktadır. Bunun sebebi ise, piyasadaki yatırımcıların bir kısmı artık piyasanın yeterince düştüğünü düşünerek alım pozisyonuna geçer. Bir kısmı ise piyasanın daha da düşeceğini düşünür, zararlarını hedge edebilmek için henüz fiyatın yüksek olduğu noktadan zararına satışlarını yapıp daha aşağıdan lot sayısını artırmayı hedefler. Ancak kararsızlar ise piyasaların daha da düşüp düşmeyeceğini öngöremez. Bunun için de hacimsiz bir çubukta bitiş fiyatının başlangıç fiyatıyla hemen hemen aynı noktada durması beklenir.

Doji Formasyonu Görünce Ne Yapmalı?

Doji formasyonları hem dipte hem de tepede paniğe sebep olabilir. Finansal okur yazarlık bu tip piyasa ortamlarında en önemli yol göstericidir. Aynı zamanda da tecrübeli bir yatırımcıysanız bu tip durumlarda panik alışları veya satışları yapmak yerine daha doğru kararlar verebilirsiniz. Finansal Farkındalık eğitimlerimize katılarak kendinizi geliştirebileceğinizin de altını çizelim. En güncel eğitimlerimize yukarıdaki kartlardan ulaşabilirsiniz. Gelecek eğitimlerden haberdar olmak için eğitim takvimimizi de inceleyebilirsiniz.

Doji formasyonunu gördüğünüz zaman piyasanın gidiş yönünün tersine dönüp dönmeyeceğini anlamanız için öncelikle paniğe kapılmamanız gerekir. Bir sonraki mum çubuğun ilk dönemlerinde piyasanın tam tersi hareket etmekte olduğunu bile görebilirsiniz. Ancak bu mum çubuğun kapanışı teyit noktası olarak kabul ediliyor.

Örneğin, düşüşte günlük grafikte bir doji formasyonu gördünüz ve ertesi gün piyasalar açılınca ilk saatlerde piyasa daha aşağılara düştüğünde, burada panik satışlarının yoğun olduğu gözlemlenir. Ancak dojinin çalışıp çalışmadığını anlamak için çubuğun bitişini beklemek gerektiği yorumlanır. Günün sonuna doğru karar vermenin daha elverişli bir dönem olduğu yorumlanır. Ancak piyasalarda bir dakikalık bir sürenin bile büyük sürprizlere gebe olduğunu söylemekte yarar var. Bu sebeple acele karar vermemek gerekir. Bunun yanında bir stop noktanızın bulunması da sizi daima emniyette tutacaktır.

Sonra ise, gün içindeki haberleri çok dikkatli takip etmek gerekir. Bir temel analiz yöntemi olarak haber takibi, dojinin ertesi gününde çok yardımcı olacaktır. Piyasalarda dönüşü işaret eden bir doji formasyonu, ertesi gün gelen aşırı olumlu veya aşırı olumsuz haberlerle seyrini tam tersine çevirebilir ve formasyonun bozulmasında bu tip haberlerin rolü çok büyüktür.

Hiçbir formasyonun yüzde 100 verimlilikte olması beklenmez ve her formasyonun çalışma ihtimali kadar bozulma ihtimali de vardır. Bu sebeple teknik analizi temel analizle desteklemek sizi olası zararlara karşı daha fazla koruyacaktır. Ekonomik gelişmeleri takip etmek de bu noktada faydalı olacaktır.

İntegral Yatırım’daki ücretsiz finansal okur yazarlık kurslarına katılarak sorularınızı uzman eğitimci kadromuzla danışabilirsiniz.

Testere Formasyonu İçinde Doji

Testere formasyonu oluşumu görüldüğünde çok fazla doji ile karşılaşırız. Doji, piyasaların kararsız olduğu günü ifade ederken Testere formasyonu da piyasaların kararsız olduğu bir periyodu ifade eder. Yani bir tane değil, çok sayıda mum çubuğunun birleşimiyle meydana gelir.

Testere Formasyonu yaşandığı dönem içinde çok fazla sayıda doji görebilirsiniz. Bu dojiler, dipte, ortada veya sonda da olabilir. Zira bütün bir dönem boyunca piyasalar kararsızdır. Bu sebeple dojiyi gördüğünüz zaman, bir testere formasyonu oluşumu veya oluşma ihtimalini de göz önünde bulundurmalısınız.

Testere formasyonu oluşumu dönemlerinde dipte ve tepede dojinin oluşması da kısa süreli al ve sat sinyali olarak yorumlanır ve küçük hareketlerle bu dönemde de para kazanmak veya kaybetmek mümkündür. Ancak bu dönemler uzun vadeli bir pozisyona girmek için pek elverişli değildir. Testere Formasyonu Nedir yazımızdan daha detaylı bilgi edinerek doji formasyonunu buna göre yorumlayabilirsiniz.

Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.

Çekince: Bu rapor tarafımızca doğruluğu ve güvenilirliği kabul edilmiş kaynaklar kullanılarak hazırlanmış olup yatırımcılara kendi oluşturacakları yatırım kararlarında yardımcı olmayı hedeflemekte ve herhangi bir yatırım aracını alma veya satma yönünde yatırımcıların kararlarını etkilemeyi amaçlamamaktadır. Yatırımcıların verecekleri yatırım kararları ile bu raporda bulunan görüş, bilgi ve veriler arasında bir bağlantı kurulamayacağı gibi, söz konusu kararların neticesinde oluşabilecek yanlışlık veya zararlardan kurum çalışanları ile Ulukartal Holding A.Ş. ve İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş.'nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Bu rapordaki her türlü iç ve dış piyasa tablo ve grafikler, bu konularda resmi hizmet veren yetkili üçüncü kişi kurumlardan elde edilmiş olup, İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından herhangi bir maddi menfaat beklentisi olmaksızın genel anlamda bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu raporda bulunan bilgiler belli bir gelirin sağlanmasına yönelik olarak verilmemektedir.