Piyasalarda Ekonomik Gelişmeler Nasıl Yorumlanır?
Ekonomik gelişmeler yatırımcıların temel analiz ve yorumlarına doğrudan etki ettiği için önem taşır. Kurum özelinde, sektörel ve genel ekonomik gelişmeler analizde en önemli bileşenler arasındadır. Ekonomik gelişme ve yorumları doğru şekilde yapmak yatırımların en önemli dinamiklerinden olan temel analiz için gereklidir. Peki temel analizi büyük ölçüde etkileyen ekonomi haberlerini doğru şekilde yorumlamak için ne yapmak gerekir?
Finans dünyasının iletişim kanalları gazetelerden sosyal medyaya kadar çok geniş bir ağa sahiptir. Ekonomi gazetesi gibi özel bültenler gündem haberleri ve yorumlarıyla ekosistemdeki durum güncellemesini sürdürülebilir kılar. Ayrıca Türkiye ve dünyada ekonomi takvimi ile ilgili yorumları ve uzmanlarla röportajları okuyabileceğiniz birçok dergi de mevcuttur. Dolayısıyla ekonomi son dakika haberleri ve bu haberlere ilişkin yorumları öğrenmek için birçok farklı kanal bulmak mümkündür. Bununla birlikte finans piyasası uzmanlarının profesyonel görüşlerini yayınladıkları videolar da oldukça bilgilendiricidir.
Ekonomi dünyası birey, firma ve kamuyu kuşatan bir ekosistemdir. Bu ekosistem içindeki gelişmelerin takibinin en önemli nedeni yanlış kararlar almamak ve doğru adımları atmak için gerekli bilgilere sahip olma ihtiyacıdır. Siyasiler ve yönlendiren karar alıcılar doğru politikalar geliştirmek ve etkin kararlar verebilmek için son dakika ekonomi haberleri ve yorumlarla göstergeleri hassasiyetle takip eder. Şirketler büyük ölçüde talep ve maliyet koşullarındaki olası değişimleri anlayarak stratejik manevralar yapabilmek için ekonomik konjonktürle ilgilidir. Bütün bunların yanı sıra yatırımcı tarafında da doğru teknik analiz ve stratejik kararlar için ekonomik gelişmelerin takibi gereklidir.
Ekonomik Gelişmeler Nasıl Yorumlanır?
Ekonomik gelişmeler en temel haliyle makro ve mikro olmak üzere iki başlık altında yorumlanır. Konu enflasyon, döviz kurları, faizler, Merkez Bankası’nın kararları gibi detaylara geldiğinde genellikle makro ekonomi konuşulmuş olur. Temel analizde makro ekonomik veriler önemlidir. Yorumlamaları doğru şekilde yapabilmek için kavramları ve ilişkileri iyi eşleştirmek gerekir. Dünyada ve ülkede finansal çok sayıda veri yayınlanır. Bu veriler genellikle tablo ve grafik şeklindedir. Tablo ve grafiklerdeki verileri çeşitli rasyolarla oranlayarak ve geçmiş deneyimlerden elde edilen sonuçlarla birlikte analiz ederek doğru bir yorum yapmak mümkün olur. Finansal okur yazarlığa sahip uzmanlar veriler arasındaki oranları hızla yakalayabilir. Bu oranları ekonomi haberleri son dakika gelişmeleri ışığında analiz eder. Daha sonra geçmiş deneyimlerle karşılaştırarak gelecek tahminini güçlü ve hızlı şekilde yapabilir.
Ekonomik gelişmeleri yorumlayarak temel analiz yapmak için veri ve gündem takip etmek de gerekir. Veri takibinde üç farklı yönteme başvurmak mümkün olur. Birinci yönteme pratik yaklaşım adı verilir. Pratik yaklaşım günlük ekonominin kabaca incelenmesi şeklinde olur. Günlük olarak gelişen ekonomik aktivite ve hangi verilerin bu gelişmeyi tanımladığı ya da kapsadığı belirlenir. Ekonomik gelişmeler o veriler üzerinden takip edilerek yorumlanır. İkinci yöntem ise teorik yaklaşımdır. Bu yöntemde makro ekonomi teorileri kullanılır. Güncel ekonomik durum teoriler üzerinden incelenir ve elde edilen veriler yorumlamanın temelini oluşturur. Muhasebe yaklaşımı adı verilen yöntem ise kamunun ekonomik aktiviteyi ölçer. Bu yaklaşımların tamamı Türkiye gündemi ve ekonomik haberler üzerinden geliştirilen yorumlamalarla en doğru halini alır. Tüm verilerin doğru şekilde yorumlanması ile temel analiz yapılmış olur.
Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler
Dünyanın her ülkesinde olduğu gibi Türkiye ekonomisi de pandemi, deprem gibi doğal afetlerden veya savaş, iç politika gibi çeşitli olaylardan etkilenir. Bununla birlikte ekonominin yaşaması ülkenin refahı açısından hayati derecede önem taşır. Tarihsel dönemler ve ekonomik takvim finansal analiz açısından önemlidir. Böylelikle yatırımcılar finansal sağlık hakkında net bilgiler alabilir. Cumhuriyet’in ilanından günümüze kadar olan süreçteki büyüme oranlarının 10’ar yıllık bölümlere ayrılmış verilerine dair tablo şöyledir:
Yıllar |
Büyüme oranı (Yüzde) |
1923 |
- |
1930 |
2,5 |
1940 |
- 4,8 |
1950 |
9,4 |
1960 |
2,9 |
1970 |
3,2 |
1980 |
-2,4 |
1990 |
9,3 |
2000 |
6,9 |
2010 |
8,4 |
2020 |
1,9 |
2021 |
11,4 |
2022 |
5,5 |
2023 (Tahmini) |
4,4 |
Doğal afetler ve savaş ülkeler üzerindeki ekonomik yükü artırır. Küresel veya bölgesel her olay ekonomik bir maliyete yol açar. Ülkeler bu ekonomik maliyetleri stratejik kararlar ve hamleler ile minimize etme yoluna gider. Temel analiz ve yatırım için de bu hamleler ve kararları takip etmek önem taşır. Türkiye ekonomisi de yeni projeler ve atılımlarla geliştirilmektedir. Aşağıdaki tablo Son Orta Vadeli Program’ın yıllara yönelik temel hedeflerine göre düzenlenen bilgiler içeriyor:
Yıllar |
2023 (GT) |
2024 |
2025 |
2026 |
GSYH (Milyar TL-Cari fiyatlarla) |
25.483 |
41.159 |
52.942 |
62.997 |
Kişi başına gelir (dolar) |
12.415 |
12.875 |
13.717 |
14.855 |
GSYH büyüme (Yüzde) |
4,4 |
4 |
4,5 |
5 |
İstihdam (bin kişi) |
31.654 |
32.428 |
33.340 |
34.381 |
İhracat (milyar dolar) |
255 |
267 |
283,6 |
302,2 |
Ülke ekonomisindeki gelişmeler şirket ve sektörel bazda doğru temel analizler yapmak için önemlidir. Zaman bazlı veriler ülkenin genel ekonomisi hakkında bilgi verir ve uzun veya kısa vadeli yatırımcıların doğru kararlar vermesinde yardımcı olur.
Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler
Dünya ekonomisi yakın tarihte gerçekleşen birçok ardışık olaydan önemli ölçüde etkilendi. Bu olayların başında 2008 yılında gelişmekte olan ülkelerdeki enflasyon, 2020 yılındaki küresel salgın ve Rusya - Ukrayna savaşı önemli rol oynadı. Collins İngilizce Sözlüğü editörleri 2022 yılının kelimesi olarak “permakriz” sözcüğünü seçti. Bu kelimenin anlamı “Uzun bir istikrarsızlık ve güvensizlik dönemi”. Bununla birlikte kelime günümüz dünyasını özetliyor. 1945 yılından bu yana görülen en büyük kara savaşı olan Ukrayna işgali 1930’lardan günümüze en geniş kapsamlı yaptırım rejimine yol açtı. Savaş aynı zamanda nükleer gerilimin tırmanması anlamında da Küba füze krizinden bu yana en ciddi risk taşıyan dönem olarak tarih sayfalarına yazıldı. Bu süreç ülkelerin yatırımcılarını ve finans piyasalarını da derinden etkiledi.
Savaş nedeniyle artan gıda ve enerji maliyetleri 1980’lerden bu yana birçok ülkede devam eden yüksek enflasyon oranlarını tetikledi. Durum modern merkez bankacılığı çağındaki en büyük makroekonomik zorluk haline geldi. Onlarca yıldır geçerli olan sınırların dokunulmaz olması anlayışı, nükleer silahların kullanılmayacağı düşüncesi, enflasyonun düşük olacağı ve zengin ülkelerde ışıkların açık kalacağı varsayımlarının hepsi aynı anda sarsıldı. Böylelikle dünya üzerindeki ülkeler iç politik kararları doğrultusunda enflasyonla mücadelede çeşitli stratejiler belirledi. Bununla birlikte yüksek faiz politikası küresel bir strateji haline geldi. Dolayısıyla büyüme oranlarında düşüş yaşandı. Bununla birlikte büyüme oranlarındaki düşüşten en az etkilenen sektör ve ekonomiler yatırımcıların ilgisini çekmeye devam etti.
2023 Yılında Dünyada Yaşanan Ekonomik Gelişmeler
2023 yılından önce %8.8 olan dünya genelindeki enflasyon ortalaması %6.6'ya geriledi. Amerika %2.4 olan büyüme verisini %2.1 olarak revize etti. Çin’den gelen veriler de ekonomik durgunluğun göstergesi oldu. Avrupa’da ise enflasyon verileri %5 civarında seyretti. 2023 yılında enflasyondan en çok etkilenen ülke %124’lük oranla Arjantin oldu.
Dünya Ticaret Örgütü 2023 yılı başında büyüme hedefini %1 olarak açıkladı. Yılın ortasında ise büyüme hedefini %1.7 olarak güncelledi. Yüksek emtia fiyatları, para politikalarında uygulanan sıkı stratejiler ve ithalat talebinde yaşanan düşüşün ticaret hacmini baskıladığı bu dönemde güncellenen hedef rakama ulaşılması için yılın tamamlanması bekleniyor.
Dünyanın önde gelen ekonomilerinden Amerika ve Çin’de büyümenin yavaşlaması da bu yıl yaşanan ekonomik gelişmeler arasında yer alıyor. İngiltere’de hizmet sektöründe zayıflama ve daralma potansiyeli de gelecek yıl için yapılan öngörüler arasında.
2024 Yılında Beklenen Ekonomik Gelişmeler
Geçmiş dönemlerin umutsuz perspektifi gelecek yılın bakış açısını da şekillendiriyor. Economist Intelligence raporuna göre küresel ekonominin fiyat baskıları, yüksek faiz oranları ve jeopolitik gerilimlerin atlatılma ihtimali güçlü hane halkı ve şirket bilançolarının yardımıyla yükseliyor. Küresel ekonominin 2024 yılında %2,3 büyüyeceğine dair tahminler var. Almanya öncülüğünde Avrupa’da hızlanan büyüme, ABD’nin yumuşak genişlemesini dengelerken Çin ekonomisinin ılımlı teşvikleri istikrarı sağlayacağı öngörüler arasında.
OECD’nin 2024 tahminleri de enflasyonun düşme beklentisi yönünde. Bu yılın Kasım ayında yayınlanan raporda GSYİH büyümesinin beklenenden daha güçlü olduğu açıklanırken bu hareketin yavaşladığına dikkat çekiliyor. Yakın vadeli görünüme yönelik risklerin aşağı yönlü seyrettiği belirtilen raporda özellikle Hamas'ın İsrail'e yönelik terörist saldırılarının ardından gelişen çatışma nedeniyle artan jeopolitik gerilimlere dikkat çekiliyor. Bölgede süren savaşın para politikasının sıkılaşmasına beklenenden daha büyük etkisi olduğu öne sürülüyor. Raporda bu durumda ekonomik büyümenin güçlenmesinin tek yolunun hane halkının salgın sırasında biriktirdiği tasarruf fazlasını harcamasıyla olabileceği tahmin ediliyor.
Global ve bölgesel ekonomik gelişmeler sektörel olarak ve piyasalarda büyük etkiler yaratır. Temel analiz yaparken güncel haberleri tarihsel izdüşümleri ile yorumlamak gerekir. Siz de Türkiye ve dünyada para piyasalarını etkileyen tüm haberlere anlık olarak ulaşmak için İntegral Yatırım’da hesap açabilir, genel etkileriyle ilgili ekonomik yorumları uzmanlarından öğrenebilirsiniz.
Kaynakça :
- https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/09/20230906M1-1.pdf
- https://www.aa.com.tr/tr/cumhuriyetin-yuzuncu-yili/turkiye-ekonomisi-badirelere-ragmen-100-yilda-dunyanin-en-buyuk-ekonomilerinden-biri-olmayi-basardi/3034261#:~:text=Cumhuriyet%27in%20100%27%C3%BCnc%C3%BC%20y%C4%B1l%C4%B1nda,654%20bin%20ki%C5%9Fiyi%20bulmas%C4%B1%20bekleniyor
- https://blog.collinsdictionary.com/language-lovers/a-year-of-permacrisis/#google_vignette
- https://www.economist.com/the-world-ahead/2022/11/18/why-a-global-recession-is-inevitable-in-2023
- https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2023/01/31/world-economic-outlook-update-january-2023
- https://economictimes.indiatimes.com/news/international/world-news/us-economic-growth-for-last-quarter-is-revised-down-to-a-2-1-annual-rate/articleshow/103216218.cms
- https://www.investopedia.com/signs-of-economic-improvement-in-china-not-enough-7968552
- https://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/17179282/2-19072023-AP-EN.pdf
- https://www.statista.com/statistics/1320025/inflation-rate-argentina-by-sector/#:~:text=Inflation%20rate%20in%20Argentina%20August%202023%2C%20by%20division&text=It%20was%20closely%20followed%20by,least%2C%20the%20beginning%20of%202018
Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.
