Konvertibilite Nedir? Forex İşlemlerinde Nasıl Değerlendirilir?

Konvertibilite, bir para biriminin bir başka para birimine çevrilebilir olmasını ifade eder. TCMB Sözlüğü Konvertibilite terimini “Bir ülke parasının, döviz piyasalarında başka bir ülke parası ile serbestçe değiştirilebilmesi ve uluslararası ticari işlemlerde değişim aracı olarak kullanılabilmesidir” şeklinde ifade ederken TDK Sözlüğü; “çevrilgenlik” olarak karşılık vermiş, çevrilgenlik kelimesini ise; “Paranın serbestçe dövize çevrilebilirliği; konvertibilite.” olarak açıklamıştır.

Konvertibilitenin İngilizce karşılığı “convertibility” şeklindedir. Forex piyasalarında para birimlerin konvörtibıl olup olmadığını bilmek, gereksiz risk almamak için çok önemlidir. Bu sebeple para birimlerinin başka para birimleri karşısında çevrilgenliği konusunda bilgi sahibi olmak, işlemleri daha güvenli bir şekilde yapabilmek için önemlidir.

Bir Para Biriminin Konvertibl Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?

Bir para birimin konvertibilitesinin olması, o para birimini üreten ülkenin ekonomik gücüyle doğrudan alakalıdır. genellikle birbirine yakın komşu olan iki ülkenin para birimi konvertibl olmadığı halde, iş ilişkilerinin gelişmiş olması sebebiyle pratikte görülmez. Örneğin, Azerbaycan Manatı ile Gürcistan’da, Gürcistan Larisi ile Azerbaycan’da işlem yapabilmeniz oldukça olasıdır. Pazar yerinde bu paralar kabul edilmese bile döviz bürolarında geçerli olduğunu görebilirsiniz. Ancak bu iki para birimi de konvertibl değildir. Dolayısıyla Azerbaycan Manatı ile, yine parası konvertibl olmayan Brezilya’da işlem yapmanız çok zor olacaktır.

Bir Azerbaycanlı, Brezilya’ya gideceği zaman kendi ülkesinde parasını konvertibl olan bir para birimine, örneğin Amerikan Dolarına çevirerek Brezilya’ya seyahat etmesi gerekir.

Bazı ülkelerde ise, iki konvertibl olmayan para birimi, sadece o iki ülkenin sınırlarının birbirine yakın olduğu ve yerel ticaretin geliştiği bölgelerde geçerli olması olasıdır. Örneğin Gürcistan Larisi ile Antalya’da işlem yapmanız oldukça güç olacaktır. Ancak Artvin’de bu tip bir zorlukla karşılaşmanız beklenmez. Yine de konvertibl olmayan bir para birimini bozduracağınız zaman o para birimi kabul edilse dahi, eder fiyatıyla aradaki makas farkının çok yüksek olması söz konusudur.

Parayı değiştireceğiniz ülkede konvertibl bir para birimiyle bozdurup, gittiğiniz ülkede tekrar o ülkenin para birimine değiştirmek en risksiz ve güvenli olan yol olacaktır.

Konvertibilite Forex’te Ne İşimize Yarar

Konvertibilite, Forex piyasalarında işlem yaparken, tıpkı geleneksel pazarlarda olduğu gibi bir etkiye sahiptir. Ülkenin finansal yapısının sağlam olması, o ülkenin para biriminin istikrarlı oluşuyla doğrudan alakalıdır. Forex piyasasında bir para birimine yatırım yapmak istediğinizde öncelikle karşısınızda bir satıcı bulmanız gerekecektir. Dolayısıyla birbirine çevrilgenliği olmayan iki para birimi arasında forex işlemi yapmanız, karşınızda satıcı bulma zorluğunuzdan dolayı pek mümkün olmayacaktır.

Bu durumu iki egzotik para birimi arasındaki ticaretin nadir oluşuna bağlarız. Parite Nedir yazımızda, egzotik ve majör pariteler arasındaki farkı vurgulamıştık.

Forex işlemlerinde egzoitk para birimleri arasındaki işlemlerde Arbitraj imkanı da doğmaktadır. Bir egzotik para birimiyle bir başka egzotik para biriminin konvertibl olan bir para birimiyle arasındaki farktan para kazanmak mümkündür. Bunun için üç aşamalı bir ticaret yapmak en sağlıklısı olacaktır. Ancak bu tip para birimlerindeki istikrarsızlık ihtimalinden dolayı uzun vadeli olarak bir trade işleminde büyük riskler bulunacağını da tekrar belirtmek gerekir.

Konvertibl Para Birimleri

Konvertibl para birimleri, hem hangi ülkeye giderseniz gidin döviz bürolarında rahatlıkla bozdurabileceğiniz ve makasın çok geniş olmayacağı, hem de Forex piyasalarında rahatlıkla alıcı ve satıcı bulabileceğiniz para birimleridir.

Dünyada en konvertibl para birimleri Dolar, Euro ve Sterlin’dir. Bunun dışında Kanada Doları, Japon Yeni, Avustralya Doları, İsviçre Frangı gibi para birimleri de konvertibl para birimleridir.

Konvertibl para birimleri dışında, yarı veya kısmen konvertibl para birimleri de vardır. Örneğin yukarıdaki Manat Lari örneğinde olduğu gibi, bu para birimlerine kısmen konvertibl diyebiliriz. Veya yüksek makas aralığına rağmen yine de çevirebildiğiniz para birimleri için konvertibl ifadesi kullanabiliriz. O halde konvertibilite terimini konvertibl, kısmen konvertibl veya konvertibl olmayan para birimleri şeklinde ayırmak mümkündür.

Yarı Konvertibl Para Birimleri

Yarı konvertibl para birimlerini, çeşitli koşullar altında çevrilebilir para birimleri olarak özetlemek mümkündür. Türk Lirası için de yarı konvertibl para birimi olarak ifade edebiliriz.

Türk lirasını dünyanın her yerinde çevirmek mümkündür. Ancak başka bir egzotik para biriminin ülkesinde zararınızın yüksek olacağını bilebilirsiniz.

Ekonomisi güçlü olmasına rağmen Norveç Kronu da yarı konvertibl para birimlerinden sayılmaktadır. Çünkü uluslararası dolaşımdaki payı ve forex piyasalarındaki işlem hacmi nispeten düşüktür.

Tayvan’ın parası olan Yeni Tayvan Doları, Tayvan’ın Çin’de tanınınmamasından dolayı, Çin için konvertibl değildir. Ancak Tayvan parasıyla yakın başka ülkelerde ticaret yapabilmek mümkün olduğu için yarı konvertibl bir para birimidir.

Konvertibl Olmayan Para Birimleri

Konvertibl olmayan para birimleri ise, o ülkenin dışında hiçbir ülkede kullanamayacağınız para birimleridir. Bu ülkelerin yerel piyasalarında da iki çeşit döviz türü bulunduğunu görebilirsiniz. Örneğin Venezüela’da merkez bankasının belirediği döviz kuru ile kara borsadaki döviz kuru arasındaki makas oldukça geniştir. Dolayısıyla Venezüela Bolivarı konvertibl bir para birimi değildir.

Aynı şekilde Mısır’da geçen günlerde yapılan yüzde 50 oranında devalüasyon ile Mısır Poundu yarı konvertibl bir para birimi yapılmaya çalışılmıştır. Gerek Mısır Merkez Bankası’nın aldığı faiz kararı ve gerekse yapılan devalüasyon ile kara borsada 45 Pound olan 1 dolar, resmi kurda 30 dolar seviyelerinden 42 dolara çekilmiş ve bu şekilde kara borsa engellenmeye çalışılmıştır. Ancak yine de Mısır Poundu da konvertibl bir para birimi değildir.

Bunların dışında, para birimi ülkenin tüm ülkeler tarafından tanınması da konvertibl olması açısından önemlidir. Örneğin, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kendine ait bir parası olsaydı, bu para birimi konvertibl olmayacaktı.

Serbest kur rejimi olmayan ülkelerin para birimleri de genelikle konvertibl olmayan para birimlerinden sayılmaktadır.

Türk Lirası Kovertibl mı?

Türk lirası yarı konvertibl bir para birimidir diyebiliriz. Türk Lirasını dünyanın hemen her yerinde bir şekilde o ülkenin para birimine dönüştürmeniz mümkündür. Ancak bazı döviz büroları bunu kabul etmeyecektir. Kabul edenlerde ise makas aralığının yüksek olacağından dolayı zararınız yüksek olacaktır.

Forex piyasalarında Türk lirasıyla yapacağınız işlemlerde Majör para birimleriyle ara ticarette kullanmanız mümkün olacaktır. USDTRY veya EURTRY dövizlerde bu işlemleri rahatlıkla yerine getirebileceksiniz. Hatta JPYTRY, AUDTRY gibi işlemlerinizi de yapabilirsiniz. Ancak yine yarı konvertibl bir para birimiyle alıcı veya satıcı bulamayabilirsiniz.

Ancak Türk Lirası 1980 yılında alınan 24 Ocak kararları ile birlikte konvertibl olmayan para birimi statüsünden çıkmıştır.

Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.

Çekince: Bu rapor tarafımızca doğruluğu ve güvenilirliği kabul edilmiş kaynaklar kullanılarak hazırlanmış olup yatırımcılara kendi oluşturacakları yatırım kararlarında yardımcı olmayı hedeflemekte ve herhangi bir yatırım aracını alma veya satma yönünde yatırımcıların kararlarını etkilemeyi amaçlamamaktadır. Yatırımcıların verecekleri yatırım kararları ile bu raporda bulunan görüş, bilgi ve veriler arasında bir bağlantı kurulamayacağı gibi, söz konusu kararların neticesinde oluşabilecek yanlışlık veya zararlardan kurum çalışanları ile Ulukartal Holding A.Ş. ve İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş.'nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Bu rapordaki her türlü iç ve dış piyasa tablo ve grafikler, bu konularda resmi hizmet veren yetkili üçüncü kişi kurumlardan elde edilmiş olup, İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından herhangi bir maddi menfaat beklentisi olmaksızın genel anlamda bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu raporda bulunan bilgiler belli bir gelirin sağlanmasına yönelik olarak verilmemektedir.