Tarım Dışı İstihdam (NFP) Nedir?
İktisat biliminin iki temel alt dalından biri olan makro ekonomi, bir ülkeyi ya da coğrafi bölgeyi toplam üretim, tüketim, istihdam, gelir, tasarruflar açısından inceleyen alandır. Makro ekonominin çalışma alanlarından istihdam düzeyi, gözlem yapılan ülke ya da coğrafi bölgenin iktisadi açıdan kalkınmasında önemli bir etkiye sahiptir. Bu içeriğimizde işgücü piyasasının analizinde kullanılan tarım dışı istihdam verisi hakkında merak ettiklerinizı ve tarım dışı istihdam neden önemli sorusunun yanıtlarını bulabilirsiniz.
Tarım Dışı İstihdam Neden Önemli?
İstihdam, makro ekonomi biliminde incelenen üretim, gelir, tasarruf başta olmak üzere diğer tüm konularla da yüksek düzeyde ilişkilidir. İstihdama ilişkin sorunların belirlenmesinde, çözüm getirilmesinde ya da geliştirilmesinde toplanan veriler oldukça önemlidir. İstihdam seviyesinin anlaşılmasında işsiz sayısı, çalışan sayısı ve bu kalemlere ilişkin oranlar önemli bir göstergedir. Bir ülkenin istihdam düzeyi analiz edilen tarım dışı istihdam ya da tarım dışı işsizlik oranı, genç nüfusta istihdam veya genç nüfusta işsizlik oranı gibi farklı istihdam ve işgücü verisinden söz edilebilir.
Tarım dışı istihdam(NFP) verisinin öneminden bahsetmeden ve ‘NFP nedir’ sorusunu yanıtlamadan önce genel olarak istihdam verilerinin ne anlama geldiğini açıklamakta fayda var. İstihdam düzeyi, bir ülkenin üretim gücüne işaret ettiği gibi çalışanların elde ettikleri ücretler bakımından gelir düzeyi ve harcamaları da ilgilendirir. Yine aynı mantıkla, tasarruflar da doğrudan ya da dolaylı olarak istihdamla ilişkilidir. Her bir aşamasında denge unsurunun öncelikli olduğu ekonomi biliminde, makro açıdan istihdam düzeyi tüm analizlerde, değerlendirmelerde ve kararlarda bakılması gereken veri setidir.
Toplumsal refah ve kalkınma unsuru olarak nitelendirilen ekonomilerin büyümesi, o ülkedeki üretim ve harcamaların artmasıyla mümkündür. Ülkelerin ekonomik performansını ölçen temel parametre olan gayrisafi yurt içi hasılanın belirlenmesinde kullanılan iki yöntem olarak kullanılan üretim ve harcamalar, bir şekilde istihdam ile ilişkilendirilebilir. Bir ülkenin üretim kapasitesi de o ülkedeki insanların yapacağı harcamalarda istihdamla doğru orantılıdır. İstisnai dönemler ve ülkeler olabilmekle birlikte normal şartlar altında istihdamın artmasıyla birlikte üretim düzeyinin ve o ülkedeki bireylerin harcamalarının artması beklenir. Her iki durumda o ülkenin ekonomisinin büyümesi anlamına gelir.
NFP Ne Demek?
Tarım dışı istihdam, Türkiye’de olduğu gibi küresel ekonomilerde de ekonomistler ve piyasalarda işlem yapan yatırımcılar tarafından takip edilen bir veri türüdür. Küresel literatürde tarım dışı istihdam anlamına gelen İngilizce Non-Farming Payroll kelimelerinin baş harflerinden oluşan NFP kısaltması ile ifade edilir. Ekonomik gelişmeleri ve piyasaları yakından takip ediyorsanız, günün verileri arasında NFP kısaltmasıyla karşılaşabilirsiniz.
Tarım Dışı İstihdam Verileri Neden Takip Edilmeli?
Diğer istihdam verilerinden farklı olarak, tarım dışı istihdam bir ülkede ya da bir bölgede istihdam edilen nüfusun içerisinde düzenli gelir elde eden kesimin ayrıştırılmasına yardımcı olur. Genel istihdam oranları, tarım dahil olmak üzere tüm sektörler değerlendirilerek hesaplanır. Ancak tarım sektörü, yapısı gereği istihdam edilen nüfusun düzenli gelir elde ettiği varsayımının zayıf olduğu bir alandır. Tarım kapsam dışında tutulduğunda istihdam edilen nüfusun sağladığı kazançların yani gelirinin düzenli olduğu varsayımı daha da güçlenir.
Tarım dışı istihdam verilerine üretim kapasitesi penceresinden bakıldığında ise istihdam edilen nüfusun sanayi, hizmet, ticaret gibi daha yüksek katma değere sahip olan sektörlerde çalıştığı tezi ortaya sürülebilir. Gelişmiş ülkelerin neredeyse tamamı için ekonomik büyümede katma değeri yüksek olan sektörlerin katkısının daha yüksek olduğu görülebilir. Bu durum da istihdam verilerinde, tarım sektöründeki çalışanların kapsam dışında tutularak yapılan analizlerin ekonomik büyüme açısından daha önemli bir gösterge olduğuna işaret eder.
Tarım Dışı İstihdam Verileri Neye Sebep Olur?
Bir ülkede tarım dışı istihdam verileri, üretim ve harcama düzeyine ilişkin fikir verir. Ekonomik takvim listelerinde önemle takip edilen tarım dışı istihdam ve genel istihdam verilerinin belirli bir dengede seyretmesi beklenir. Konjonktürel olarak istihdam düzeyinde yaşanabilecek aşağı yönlü bozulmalar, ekonomik büyümedeki bozulmalar öncesinde sinyal niteliği taşır. İstihdam düzeyindeki aşağı yönlü bozulmalar yani istihdam oranın azalması, işsizliğin artması anlamına gelir. Bu da yakın bir gelecek üretim kapasitesini etkileyeceğinden ekonomik aktivitenin azalmasıyla ve büyüme performansın düşmesiyle ve hatta daralma ile sonuçlanabilir. Tarım dışı istihdam verisi, genel istihdam verisine göre daha duyarlıdır. Bir başka deyişle, tarımda çalışan nüfustaki değişimler toplam üretim kapasitesine daha sınırlı etki edebilir. Özellikle emek yoğun ve yüksek katma değerli imalat sanayi gibi sektörlerde istihdam düşüşleri üretimin azalmasına sebep olur.
Tarım dışı istihdam konusunda teorik bilgiler ülkelerin tercih ettiği ekonomik modellere, stratejilere, dönemlere göre farklılık gösterebilir. O nedenle istihdam ve tarım dışı istihdam verileri okunurken ülkenin iktisadi profili, konjonktürel faktörler başta olmak üzere diğer makro ekonomik parametrelerin de hesaba katılması gerekir. Değerlendirmeler yapılırken ekonominin bir denge bilimi olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.
Forex'te Tarım Dışı İstihdamın Önemi?
Forex piyasalarında özellikle döviz kurları üzerine işlem yapıldığı durumlarda yatırıma söz konusu olan ülkenin makro iktisadi verileri de takip edilmelidir. Tarım dışı istihdam ya da genel istihdam verileri, ülkenin büyüme performansı başta olmak üzere genel ekonomisi hakkında gösterge niteliği taşır. İstihdamdaki değişimler büyüme performansının yanı sıra o ülkenin para politikası, mali politikalarına yön verecek nitelikte olabilir ve bu durumlar da o ülkenin para birimine etki edebilir.
Bölgesel ya da küresel ekonomik kriz durumlarında ya da pandemi süreci gibi olağanüstü durumlarda ekonomik aktivitenin ölçülmesinde istihdam verileri ekonomik takvim listelerinde yatırımcıların merakla izlediği veri türüdür. Herhangi bir gerekçeyle istihdamdaki düşüşler ya da artışlar krizlerin habericisi veya krizden çıkışın sinyali olarak değerlendirilebilir. Ancak daha öncede belirttiğimiz gibi çoğu zaman istihdam verisi tek başına anlamlı olmayabilir ve forex piyasalarındaki yatırım kararlarınızda sağlıklı değerlendirmeler için ilave parametrelere gerek duyulur.
NFP Beklentilerden Düşük Gelirse Ne Olur?
Birçok ülke ekonomisi için NFP verisi açıklanmadan önce piyasa oyuncularında bir beklenti oluşur. Beklentiler çeşitli kurumların anket çalışmalarına konu olur ve oluşan beklenti piyasalara yön verebilir. Beklentilerin altında gelen NFP verisi, tarım dışı istihdamın piyasalarda oluşan öngörüden daha az arttığı anlamına gelir. Bu durum içinde bulunan konjonktüre göre farklı şekillerde yorumlanabilir. Ancak teorik olarak tarım dışındaki istihdamın daha az artması üretim düzeyi ve iktisadi büyümeye dair soru işaretleri barındırabilir.
NFP Beklentilerden Yüksek Gelirse Ne Olur?
NFP verisinin beklentilerden yüksek gelmesi, istihdam düzeyindeki iyileşmeye işaret eder. İşgücündeki artışı düzeyine göre değişmekle birlikte genel olarak işsizlik oranın azalması olarak yorumlanabilir. Ancak, işgücüne katılımın daha hızlı arttığı bir ekonomide, tarım dışı istihdam artarken işsizlik oranının yükselmesi istatiksel olarak olasılıklar dahilindedir. Tarım dışı istihdamın beklentileri aşması, üretim düzeyinin artışa, ekonomik büyüme yönünde beklentilere ve piyasalarda iyimse bir hava oluşmasına destek olabilir.
NFP Nereden Takip Edilir?
İstihdam ve işgücü verileri, ülkelere ye ya da bölgelere göre farklılık göstermekle birlikte genellikle ulusal istatistik birimleri ya da ilgili bakanlıklar tarafından açıklanır. ABD’de tarım dışı istihdam yani NFP verisini ABD Çalışma Bakanlığı açıklarken Türkiye’de ise işgücü verileri için piyasaların dikkate aldığı resmi kurum Türkiye İstatistik Kurumu’dur. Bazen bağımsız kurumlar, araştırma şirketleri ve benzeri kuruluşlar da istihdam verilerini açıklayabilir.
Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.
Çekince: Bu rapor tarafımızca doğruluğu ve güvenilirliği kabul edilmiş kaynaklar kullanılarak hazırlanmış olup yatırımcılara kendi oluşturacakları yatırım kararlarında yardımcı olmayı hedeflemekte ve herhangi bir yatırım aracını alma veya satma yönünde yatırımcıların kararlarını etkilemeyi amaçlamamaktadır. Yatırımcıların verecekleri yatırım kararları ile bu raporda bulunan görüş, bilgi ve veriler arasında bir bağlantı kurulamayacağı gibi, söz konusu kararların neticesinde oluşabilecek yanlışlık veya zararlardan kurum çalışanları ile Ulukartal Holding A.Ş. ve İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş.'nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Bu rapordaki her türlü iç ve dış piyasa tablo ve grafikler, bu konularda resmi hizmet veren yetkili üçüncü kişi kurumlardan elde edilmiş olup, İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından herhangi bir maddi menfaat beklentisi olmaksızın genel anlamda bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu raporda bulunan bilgiler belli bir gelirin sağlanmasına yönelik olarak verilmemektedir.
