Finansal Okur Yazarlık Nedir, Nasıl Artırılır?
Finansal okur yazarlık, halkın tasarruf yaparken, birikim yaparken, parasını para piyasalarında veya çeşitli finansal enstrümanlarda değerlendirirken, ne yaptığını, neden yaptığını ve bunun sonucunda karşılaşabileceği risk ve avantajları doğru tespit edebilmesini sağlar.
Finansal okur yazarlık için, öncelikli sağlanması gereken şeylerden biri finansal farkındalıktır. Finansal farkındalık ve finansal okur yazarlığı ayrı ayrı ele alarak, ardından artırmak için yapılması gerekenleri inceleyelim.
Finansal Farkındalık Nedir?
Finansal farkındalık, İngilizcede “Financial Awareness” olarak ifade edilen bir terimdir. Özellikle para piyasalarının etkin olarak hayatımıza girdiği son yüzyılda devletlerin ekonomik kalkınma ve halkın refah gücünü artırmak için büyük özen gösterdiği bir kavramdır.
TCMB Sözlüğü “Finansal Farkındalık” kelimesini şöyle ifade ediyor;
“Kişilerin finansal risklere ilişkin bilgilerini ve bilinç düzeylerini artırarak karar alma süreçlerinde daha akılcı davranmalarını destekleyen bir unsurdur.”
Finansal farkındalık ile finansal okur yazarlık arasında ince bir çizgi vardır. Finansal farkındalık, finansal okur yazarlığın birinci aşaması olarak kabul edilebilir.
Finansal Okur-Yazarlık Nedir?
Finansal okur-yazarlık, finansal farkındalığa ulaşmış bireylerin ekonomi içinde daha etkili rol almalarını sağlamak için kendilerini geliştirmesini ifade eder. Bu farkındalıklarını, refah seviyelerini artırmak için kullanabilecek olgunluğa ulaşmalarıyla, ne zaman hangi finansal enstrümanı kullanacaklarını bilerek, piyasalardaki risk ve avantajların farkında olmaları, kendi kişisel gelirleri ve risk alma potansiyeline uygun olarak karar vermelerine yardımcı olur.
TCMB Sözlüğü, Finansal okur yazarlık için şu tanımı yapıyor;
“Bir bireyin kişisel bütçesini yönetme sürecinde etkin ve bilinçli kararlar alabilmesini sağlayan temel finansal bilgiye sahip olması ve bu kararları uygulayarak bireysel ve toplumsal finansal refahı artırma yetisidir.”
Finansal Okur Yazarlık Neden Önemli?
Finansal okur-yazarlık, toplumların kolektif bir şekilde kalkınmaya yardımcı olması için çok önemlidir. Özellikle tasarruf mevduatlarında yatırım yapan halk, şirketlerin karşılaştığı riskleri doğru okur, yaptıkları anlaşmaların şirketin değerine sağlayacağı katkı için doğru öngörülerde bulunabilir. Bunun avantajlarını şöyle sıralayabiliriz;
İlgili Yazı: Nasıl Yatırım Yapılır?
Manipülasyon Riski Azalır
Bu durum borsalarda manipülasyon riskini azaltarak insanların sebepsiz olarak zarar etmelerinin önüne geçer. Manipülatörlerin piyasayı kendi arzularına göre yönlendiremediği ortamlarda para piyasaları daha realist fiyatlamalar yapabilir. Bunun sonucu olarak da şirketler alacakları kararlarda, şirketin değerinin adil bir şekilde değiştiğini gözlemler ve bu da şirketleri daha doğru kararlar almak için baskı altına alır. Dolayısıyla finansal okur yazarlığın yüksek olduğu bir ortamda para piyasalarında yapılan işlemler ile olumsuz ve olumlu haberler şirketleri daha fazla etkileyecektir.
Likidite Artar
Özellikle finansal okur yazarlık oranı yüksek bir ülkede, insanlar finansal enstrümanları çok daha sıkı takip edeceği için bu ister istemez işlem hacimlerine yansıyacaktır. İşlem hacmi yüksek bir borsanın değeri artacak bu da ülke ekonomisine olumlu yansıyacaktır. Yabancı yatırımcılar için de artan likidite bir teşvik unsuru olarak görülecektir.
Bu da dolaylı olarak ülkeye yabancı para girişini artıracaktır. Bir çarpan etkisiyle likidite daha çok yükselecektir. Bunun sonuçlarından biri de ülkenin yerel para biriminin değerinin artması olarak kendini gösterecektir.
İlgili makale: Likidite Nedir?
Spekülasyon Ortadan Kalkar
Manipülasyon ile spekülasyon arasında da bariz farklar vardır. Manipülasyon, piyasada yapılan işlemlerle insanları yönlendirerek kar elde etme arzusunu ifade ederken, spekülasyon, insanları yönlendirerek haksız kazanç elde etme durumunu ifade eder.
Spekülasyon, insanların bilinçsiz yatırım yapması sebebiyle, buradan kazanç amacı güden kişilerin bu yönlendirmeyi yaparak kazanç sağlama girişimidir.
Örneğin, hacimleri düşük bir hisse senedinde rahatlıkla spekülasyon yapılabilir. Burada, yüklü miktarda alım yapan kişiler fiyatların bir miktar pozitif yönde seyretmesine sebep olduktan sonra başka kişileri de bu hisse senedini almaya yönlendirerek, yukarıda bahsettiğimiz adil değerin ötesinde yapay bir fiyat artışına sebep olarak, elde edecekleri karı aldıktan sonra hisselerini satarlar.
Finansal okur yazarlığı yüksek bireyler, buradaki spekülasyon riskinin farkına da varma ihtimali yüksek olacaktır.
Değer Yatırımcılığı Önem Kazanır
Değer yatırımı, piyasalarda sınırlı ama istikrarlı yükselen, spekülasyon ve manipülasyondan uzak ve ürettiği katma değere paralel olarak kazanç elde eden hisse senetlerine yapılan yatırım anlamında kullanılan bir ifadedir.
Finansal okur yazarlığı yüksek bir toplumda, risk beklentisi düşük olan insanların da yoğun olarak bulunacağından dolayı değer yatırımcılığı artacaktır. Bunun sonucu olarak da piyasa adil değere paralel olarak fiyatlanacaktır.
Değer yatırımcılığının bir sonucu da halka arzlarda görülecektir. Halka arz edilen şirketlerin tamamının yükseleceği düşüncesiyle tüm halka arzlara katılan insanlar azalacağı için, bir halka arza katılım, şirketin gerçek değerine paralel olarak değer bulacaktır. Bu da şirketlerin borsaya girmek için kendilerini daha iyi ifade etmelerine, daha şeffaf olmalarına ve niyetlerini iyi aktarma zorunluluğuna karşılık gelecektir.
Finansal Okur Yazarlık Aşamaları Nelerdir?
Finansal okur yazarlık, ilk önce merak etmekle başlar. Piyasalarda işlem yapan yatırımcıların, işlemlerine başlamadan öncesinde başlayan bir süreçtir. Birkaç parça halinde ölçmek mümkündür.
Yatırıma Başlamadan Önce
Yatırıma başlamadan önce, elinizdeki parayı nasıl bir stratejiyle nereye ve ne kadar bir süre için yatıracağınıza karar vermelisiniz. Bunun için yatırıma başlamadan önce nerede yatırım yapmak istediğinize karar vermeniz gerekmektedir.
Yatırıma başlamadan önce finansal okur yazarlığın yükseltilmesi için seçeneklerinizi iyi değerlendirmeli ve karar vereceğiniz yatırım şeklinin ne olacağına karar vermelisiniz.
Bu yatırım yöntemi, arsa veya ev almak, döviz almak veya fiziksel altın almak gibi geleneksel araçlar olabilir. Bir bölgedeki emlak fiyatlarının hızlı bir şekilde yükseleceğini öngörebilirseniz, burada bir arsa veya ev almayı değerlendirebilirsiniz.
Altın veya döviz işlemlerini aynı zamanda forex veya viop piyasalarında da yapabilirsiniz. Burada fiziksel olarak alınan altın ve dövizden daha kısa vadeli bir yatırım söz konusudur.
Forex veya viop piyasalarında alacağınız altın ve döviz işlemlerinde çeşitli vergilendirme kalemleri olmakla birlikte makas aralığı daha dardır. Bu dar makas aralığında kısa ve orta vadeli kar alıp yatırımı başka kanallara kaydırmak mümkündür.
Hisse senetlerine yatırım yapabilirsiniz. Bu hisse senetleri Türkiye’de Borsa istanbul’da bulunan firmalar da olabilir, başka ülkelerdeki hisse senetleri de olabilir.
Kararınızı verdikten sonra piyasaya girersiniz.
İlgili Yazı: Borsa Hesabı Nasıl Açılır?
Yatırım Esnasında
Yatırıma başladıktan sonra durum değerlendirmesini yaparak o piyasada ne kadar süre kalacağınıza karar verirsiniz. Piyasada kalma süreniz, getirinizin azalacağı veya zarara döneceğinizi sezmenizle alakalı bir durumdur.
Örneğin, arsa aldığınız bölgedeki fiyatlar artık daha fazla yükselemeyecek bir noktaya ulaştığını farkettiyseniz o arsayı satma kararı alabilirsiniz. Bunun gibi para piyasalarında da düşüş olacağını anladığınız zaman nakite geçmeye karar verebilirsiniz veya fırsat gördüğünüz başka bir noktaya yönelebilirsiniz.
Bunun için de öncelikle bu riskleri görmeniz gerekmektedir. Dolayısıyla yatırıma başlamadan önce daha çok fırsatları takip ederken, yatırıma başladıktan sonra da hem fırsatları hem riskleri takip etmeniz gerekecektir.
Bu sayede yatırımlarını hedge ederek zararlara karşı korunabilirsiniz.
İlgili Yazı: Hedge Nedir? Nasıl Hedging Yapılır?
Ömür Boyu Öğrenme
Para piyasaları sürekli bir gelişim ve devinim içindedir. Bu gelişim içinde para piyasalarında yapacağınız işlemlerde zararınızı minimumda tutabilmeniz için sürekli öğrenmelisiniz. Yeni çıkacak platformlar, çeşitli ölçme araçları ve en önemlisi haberleri sürekli takip etmeniz gerekecek, bol bol okumanız ve izlemeniz gerekecektir. Düzenli olarak şirket analizi ve temel analizler yaparak piyasayı takip etmeniz gerekecektir.
İlgili Yazı: Şirket Analizi Nasıl Yapılır?
İlgili Yazı: Temel Analiz Nedir?
Finansal Okur Yazarlık Nasıl Artırılır?
Finansal okur yazarlık için sürekli bir öğrenme durumunda olmanız gerekmektedir. Anlamını bilmediğiniz terim ve tabirleri araştırmakla başlamalısınız. Ardından uzmanları dinlemeli ve aklınızdaki soru işaretlerini de paylaşmalısınız.
İntegral Yatırım’ın müşterisi olsun olmasın herkese ücretsiz olarak verdiği Finansal Okur Yazarlık webinarlarında bu fırsatı her ay bulabileceğiniz gibi, dönem dönem gerçekleştirilen yüz yüze eğitimlere de katılarak bire bir sorularınızı yöneltebilirsiniz. Eğitim takvimi’nden aylık olarak yayınlanan eğitimlere başvuru yapabilirsiniz.
Ücretsiz Eğitim Takvimi
Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.
