Kredi Derecelendirme
Ekonominin temel amacı daha fazla mal ve hizmet üretim ve tüketimini uzun vadede garanti altına almaktır. Borçlanma imkanları sayesinde ülke ekonomileri kendi üretim hacimlerinden fazla tüketim yapabilmektedirler. Hızla yaygınlaşan globalleşme ile birlikte üretim ve tüketimdeki büyüme için ülkelerin dış kaynaklı finansman imkanları artmıştır. Özellikle tasarruf oranları gelişmiş ülkelere göre düşük olan gelişmekte olan ülkeler yatırım ve dış ticaret açığını kompanse etmek için yabancı sermayeye ihtiyaç duyarlar. Yabancı sermayenin ülkeye girişi için en önemli kriter uluslar arası kredi derecelendirme kuruluşlarının ülkeler için yaptığı kredi derecelendirme çalışmaları sonucu yayınladığı kredi notlarıdır.
Kredi derecelendirme, şirket, ülke ya da gerçek kişilerin borçlanmadan doğan yükümlülüklerini yerine getirebilme ve borcu düzenli ve zamanında geri ödeyebilme kapasiteleri hakkında kamuoyuna bilgi vermek amacıyla yapılır. Borçlunun kredi geçmişi hakkında bilgi verebildiği gibi, borcunu geri ödeme yeteneği hakkında da kamuoyunu bilgilendirir. Kredi derecelendirme kuruluşları kolay anlaşılabilir olması için araştırmalarından elde ettikleri bilgileri semboller kullanarak kamuoyuna duyurur. Kredi derecelendirme sonuçları yatırımcılara ve aracılara değerlendirme yapmalarında yardımcı olacak kullanışlı sembollerden oluşmaktadır.
Kredi derecelendirmesi ile kişiler ve şirketler gibi devletlerin de kredi risk seviyeleri değerlendirilebilmektedir. Biz bu yazıda ülkelerin yatırım yapılabilirlikleri ile ilgili olarak uluslararası derecelendirme kuruluşlarının değerlendirmelerinden bahsedeceğiz.
Devlet Kredi Derecelendirmesi (Sovereign Credit Raiting)
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları yabancı ülkelerde yatırım yapacak yatırımcılar için ülkedeki risk seviyesini politik riskleri de göz önünde bulundurarak değerlendirir. Uluslararası ticaretin gelişmesiyle ülkelerin kredi derecelendirmesini yapan kuruluşların önemi de artmıştır. Kredi derecelendirme kuruluşları dünyadaki bütün ülkelerin ekonomik ve politik durumlarını araştırır. Yaptıkları çalışmalar neticesinde düzenledikleri kredi notunu belirli aralıklarla yayınlamaktadırlar.
Kredi Derecelendirmesi Neden Önemlidir?
Kredi dereceleri şirket ve ülkelerin sermaye piyasalarında fon bulabilmesinde önemli rol oynamaktadır. Kredi dereceleri sayesinde devlet ve şirketler borç niteliğinde menkul kıymet ihraç ederek (tahvil, finansman bonosu vb) yatırımcılardan doğrudan borç alabilirler. Yatırımcılar kendi risk algılarına göre kredi riskini değerlendirerek yatırım kararı verir. Bu sayede devletler ve belediyeler kamu projeleri için uluslararası piyasalarda fon sağlama imkanına sahip olurlar.
Kredi notu, borç ihraç eden ülkenin anapara ve faizini vadesinde ve eksiksiz geri ödeme yeterliliği ile ilgili yatırımcılara bilgi sunar. Kredi notunun yüksek olması borçlunun güvenilir olduğunu ve borcun geri ödenmeme riskinin düşük olduğunu gösterir. Düşük not borçlunun risk düzeyinin yüksek olduğunu gösterir. Bu nedenle, ülke notu ne kadar yüksekse borcun maliyeti yani faiz oranı da o kadar düşük olacaktır. Ucuz maliyetli fona ulaşmak devlet ve belediyelerin kamu yararına daha düşük maliyetli projeler üretmesine yardımcı olur.
Kredi Derecelendirme Firmalarının Değerlendirme Kriterleri
Ülke Riski
Ülke riskini belirleyen 2 kriter bulunmaktadır. Ekonomik risk ve politik riskler. Ülke ekonomisinin gelir yaratma potansiyeli ile ilgili riskler başta olmak üzere, GSMH’ da ki büyüme eğilimi, bütçe açığının GSMH’ da ki payı, cari işlemler dengesi, kamu kesimi borçlanma gereği, büyüme oranı, işsizlik oranı gibi ekonomik göstergelere ve enflasyon, para arzı, rezervler gibi likidite göstergelerine dayanır. Alınan kredilerin çoğunlukla tüketim için kullanılması ülke riskini arttıran önemli bir faktördür. Doğal kaynakların yetersizliği veya var olan kaynakların etkin kullanılmaması da ülke riskini arttırmaktadır.
Politik risklerin başında siyasi istikrar gelmektedir. Ülke içi siyasal dengeler, seçim tarihinin yakınlığı, iktidar partisinin oy oranı gibi siyasi istikrarı etkileyecek riskler kredi derecelendirme kuruluşları tarafından göz önünde bulundurulur. Özellikle Ortadoğu ve Afrika ülkeleri için hükümetin milli politikalarında ya da devlet yapısında oluşabilecek değişiklikler nedeniyle mevcut borçların geri ödenmemesi riski olarak tanımlanan hükümranlık riski (Sovereign Risk) söz konusudur. Klasik kriterlere ek olarak son dönemde ESI ‘’Economic Freedom Index’’ kredi derecelendirme analizlerinde yer almaktadır. Bu endeks, ülke ekonomisinin siyasi karar merkezinden ne ölçüde bağımsız olduğunu göstermektedir.
Kredi Derecelendirme Kuruluşları
Kredi derecelendirme kuruluşları finansal piyasalarda yatırımların gerçekleşmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Yüz elli yılı aşkın bir süredir finansal piyasaların içinde bulunan uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları arasında Moody’s, Standart & Poor’s ve Fitch Raitings en etkili üç derecelendirme kuruluşudur. Merkezi New York’ ta bulunan Standart & Poor’s 1860 yılında, Moodys 1913 yılında kurulmuştur. Fitch Raiting’in Londra ve New York olmak üzere 2 merkezi bulunmaktadır.
Kredi derecelendirme kuruluşları kısa vadeli ve uzun vadeli krediler için farklı not sistemi uygulamaktadır. Kısa vadeli notlar 1 yılın altında, uzun vadeli notlar 1 yılın üstünde yükümlülükleri kapsar. Uzun vadeli notlar yatırımcılar ve kreditörlerin yatırım kararları açısından daha önemlidir. Yatırım yapılabilir ve yatırım yapılamaz olarak iki temel sınıfa ayrılır. Kredi notlarının bazı ekleri ve uzantıları mevcuttur. Temel raiting kategorisine göre durumu (+) ve (-) işaretleriyle belirtilir. Şirketler notun yanı sıra görünüm denen ve bir sonraki notun ne olacağını gösteren ayrı bir gösterge kullanırlar. Görünüm negatif, pozitif ve durağan olabilir. Görünümün pozitif olması bir sonraki notun arttırılabileceğini, negatif olması indirilebileceğini gösterir.
Her raiting şirketinin farklı değerlendirme kriterleri vardır bu nedenle farklı şirketler aynı ülkeye farklı notlar verebilir. Aşağıdaki tabloda gördüğümüz gibi en iyi notlar A harfiyle başlıyor ve D harfiyle bitiyor. Üç şirketin de en yüksek notu 3 A ile sembolize ettiğini görüyoruz.
S&P, Moody’s ve Fitch uzun vadeli kredi not skalası
| Standart&Poor's | Moody's | Fitch IBCA | ||
| En Yüksek Dereceli | AAA | Aaa | AAA | YATIRIM YAPILABİLİR |
| Yüksek Dereceli | AA+ | Aaa1 | AA+ | |
| AA | Aaa2 | AA | ||
| AA- | Aaa3 | AA- | ||
| Üst Orta Sınıf | A+ | A1 | A+ | |
| A | A2 | A | ||
| A- | A3 | A- | ||
| Alt Orta Sınıf | BBB+ | Baa1 | BBB+ | |
| BBB | Baa2 | BBB | ||
| BBB- | Baa3 | BBB- | ||
| Yatırım Yapılamaz | BB+ | Ba1 | BB+ | YATIRIM YAPILAMAZ |
| Spekülatif | BB | Ba2 | BB | |
| BB- | Ba3 | BB- | ||
| Yüksek Derece | B+ | B1 | B+ | |
| Spekülatif | B | B2 | B | |
| B- | B3 | B- | ||
| Önemli Riskler | CCC+ | Caa1 | CCC | |
| CCC | CAaa2 | |||
| CCC- | Caa3 | |||
| CC | Ca | |||
| İflasa Yakın | C | |||
| İflas | D | D | DDD |
Ülkelerin Kredi Notları
| Ülkeler | S&P | Moody's | Fitch |
|---|---|---|---|
| Australia | AAA | Aaa | AAA |
| Canada | AAA | Aaa | AAA |
| Denmark | AAA | Aaa | AAA |
| Germany | AAA | Aaa | AAA |
| Hong Kong | AAA | Aa1 | AA+ |
| Liechtenstein | AAA | ||
| Luxembourg | AAA | Aaa | AAA |
| Norway | AAA | Aaa | AAA |
| Singapore | AAA | Aaa | AAA |
| Sweden | AAA | Aaa | AAA |
| Switzerland | AAA | Aaa | AAA |
| United Kingdom | AAA | AA1 | AA+ |
| Austria | AA+ | Aaa | AA+ |
| Finland | AA+ | Aaa | AAA |
| Netherlands | AA+ | Aaa | AAA |
| United States | AA+ | Aaa | AAA |
| Belgium | AA | Aa3 | AA |
| France | AA | Aa1 | AA |
| Kuwait | AA | Aa2 | AA |
| New Zealand | AA | Aaa | AA |
| Qatar | AA | Aa2 | AA |
| United Arab Emirates | AA | Aa2 | AA |
| Chile | AA- | Aa3 | A+ |
| China | AA- | Aa3 | A+ |
| Czech Republic | AA- | A1 | A+ |
| Estonia | AA- | A1 | A+ |
| Japan | AA- | A1 | A |
| Saudi Arabia | AA- | Aa3 | AA |
| Taiwan | AA- | Aa3 | A+ |
| Bermuda | A+ | A1 | |
| Ireland | A+ | Baa1 | A- |
| Israel | A+ | A1 | A |
| South Korea | A+ | Aa3 | AA- |
| Rwanda | A | B+ | |
| Slovakia | A | A2 | A+ |
| Trinidad and Tobago | A | Baa2 | |
| Botswana | A- | A2 | |
| Latvia | A- | A3 | A- |
| Lithuania | A- | A3 | A- |
| Malaysia | A- | A3 | A- |
| Oman | A- | A1 | |
| Poland | A- | A2 | A- |
| Slovenia | A- | Baa3 | BBB+ |
| Aruba | BBB+ | BBB- | |
| Malta | BBB+ | A3 | A |
| Mexico | BBB+ | A3 | BBB+ |
| Peru | BBB+ | A3 | BBB+ |
| Thailand | BBB+ | Baa1 | BBB+ |
| Bahamas | BBB | Baa2 | |
| Colombia | BBB | Baa2 | BBB |
| Kazakhstan | BBB | Baa2 | BBB+ |
| Panama | BBB | Baa2 | BBB |
| Philippines | BBB | Baa2 | BBB- |
| Spain | BBB | Baa2 | BBB+ |
| Uruguay | BBB | Baa2 | BBB- |
| Andorra | BBB- | ||
| Azerbaijan | BBB- | Baa3 | BBB- |
| Bahrain | BBB- | Baa3 | BBB- |
| Brazil | BBB- | Baa2 | BBB |
| Iceland | BBB- | Baa2 | BBB |
| India | BBB- | Baa3 | BBB- |
| Italy | BBB- | Baa2 | BBB+ |
| Morocco | BBB- | Ba1 | BBB- |
| Romania | BBB- | Baa3 | BBB- |
| South Africa | BBB- | Baa2 | BBB |
| Bulgaria | BB+ | Baa2 | BBB- |
| Hungary | BB+ | Ba1 | BB+ |
| Indonesia | BB+ | Baa3 | BBB- |
| Russia | BB+ | Ba1 | BBB- |
| Turkey | BB+ | Baa3 | BBB- |
| Bolivia | BB | Ba3 | BB- |
| Costa Rica | BB | Ba1 | BB+ |
| Croatia | BB | Ba1 | BB |
| Guatemala | BB | Ba1 | BB |
| Paraguay | BB | Ba1 | BB |
| Portugal | BB | Ba1 | BB+ |
| Bangladesh | BB- | Ba3 | BB- |
| Dominican Republic | BB- | B1 | B+ |
| Georgia | BB- | Ba3 | BB- |
| Jordan | BB- | B1 | |
| Macedonia | BB- | BB+ | |
| Serbia | BB- | B1 | B+ |
| Suriname | BB- | Ba3 | BB- |
| Vietnam | BB- | B1 | BB- |
| Mongolia | B+ | B2 | B+ |
| Montenegro | B+ | Ba3 | |
| Nigeria | B+ | Ba3 | BB- |
| Papua New Guinea | B+ | B1 | |
| Senegal | B+ | B1 | |
| Sri Lanka | B+ | B1 | BB- |
| Zambia | B+ | B1 | B |
| Albania | B | B1 | |
| Barbados | B | B3 | |
| Bosnia and Herzegovina | B | B3 | |
| Cameroon | B | B | |
| Cape Verde | B | B | |
| Ethiopia | B | B1 | B |
| Honduras | B | B3 | |
| Jamaica | B | Caa2 | B- |
| Mozambique | B | B1 | B+ |
| Republic of the Congo | B | Ba3 | B+ |
| Uganda | B | B1 | B+ |
| Belarus | B- | Caa1 | |
| Belize | B- | Caa2 | |
| Burkina Faso | B- | ||
| Congo | B- | B3 | |
| Egypt | B- | B3 | B |
| Ghana | B- | B3 | B |
| Lebanon | B- | B2 | B |
| Pakistan | B- | B3 | |
| Ukraine | CC | Ca | CC |
| Venezuela | CCC | Caa3 | CCC |
| Greece | CCC- | Caa3 | CCC |
| Puerto Rico | CCC- | Caa2 | |
| Argentina | SD | Caa1 | RD |
| Cuba | Caa2 |
Kaynak :www.traidingeconomics.com 7.7.2015
Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.
