Borsada Korelasyon Nedir?
Borsa, yatırımcılar için sonsuz fırsatlar ve riskler barındıran karmaşık bir alandır. Emtialar, hisse senetleri, tahviller ve diğer finansal araçlar arasında arasında en iyi tercihleri yapabilmek için bilgi ve strateji büyük önem taşır. Bu seçimlerin başarısını etkileyen önemli faktörlerden biri de korelasyondur. Borsa yatırımcısı olarak farklı varlıkların nasıl etkileşimde bulunduğunu anlamadan portföyünüzü optimize etmekte zorlanabilirsiniz. Korelasyon ise borsada iki veya daha fazla hisse senedi veya varlık arasındaki ilişkiyi ölçen bir kavram olduğundan portföyünüzü oluştururken size yol gösterebilir. Peki, borsada korelasyon nedir? Nasıl hesaplanır? Gelin, borsada daha bilinçli ve stratejik kararlar almak için korelasyonun nasıl hesaplanması gerektiğini birlikte keşfedelim.
Korelasyon Türleri
Borsada korelasyon, iki veya daha fazla finansal varlık arasındaki ilişkiyi ölçen istatistiksel kavramdır. Çünkü iki varlık arasındaki ilişki, varlık fiyatlarının birlikte nasıl hareket ettiğini anlamanıza yardımcı olur. Korelasyon katsayısı adı verilen değer ile ifade edilir ve bu değer -1 ile +1 arasında değişir. Analizi ise portföylerinizi daha iyi yönetmenize ve riskleri dağıtmanıza olanak tanır. Örneğin, yüksek pozitif korelasyona sahip varlıkların bir arada tutulması, portföydeki riskleri artırabilirken negatif korelasyona sahip varlıkların bir arada bulunması, riskleri dengeleme şansı tanıyabilir. Bu nedenle, korelasyon analizi yapmak, bilinçli yatırım kararları almanın önemli bir parçasıdır. Ancak yatırım yapmadan önce korelasyon türleri hakkında da bilgi sahibi olmanız önemlidir.
Korelasyonun farklı türleri vardır ve her biri yatırım stratejilerinin oluşturulmasında farklı bir rol oynar. Korelasyon türleri genel olarak pozitif korelasyon, negatif korelasyon ve nötr korelasyon olarak sınıflandırılır.
Pozitif Korelasyon
İki varlığın fiyatları birlikte aynı yönde hareket ederse pozitif korelasyon söz konusudur. Yani varlığın fiyatı yükseldiğinde diğer varlığın fiyatı da genellikle yükselir. Aynı şekilde varlığın fiyatı düştüğünde diğer varlığın fiyatı da düşer. Pozitif korelasyon, yatırımcılar için bazı avantajlar ve dezavantajlar sunar. Örneğin, pozitif korelasyona sahip iki hisse senedi, aynı sektörde faaliyet gösteren şirketler olabilir. Eğer sektör genelinde olumlu gelişmeler yaşanıyorsa her iki şirketin de hisseleri değer kazanabilir. Ancak sektör genelinde olumsuz durum söz konusu olduğunda her iki şirketin hisseleri de değer kaybedebilir.
Negatif Korelasyon
İki varlığın fiyatları zıt yönlerde hareket ediyorsa negatif korelasyon olduğu anlamına gelir. Bu durumda varlığın fiyatı yükseldiğinde diğer varlığın fiyatı genellikle düşer. Negatif korelasyon, portföy çeşitlendirmesi için önemli bir araçtır çünkü risklerin dağıtılmasına yardımcı olur. Örneğin, hisse senetleri ve tahvillerden oluşan portföy düzenlediğinizde bu iki varlık sınıfı genellikle negatif korelasyona sahiptir. Ekonomik durgunluk dönemlerinde hisse senetleri düşüş eğilimi gösterirken tahviller genellikle daha iyi performans gösterir. Böylece toplam portföy riskini azaltmanıza yardımcı olur.
Nötr Korelasyon
Nötr korelasyon, iki varlık arasında belirgin bir ilişki yok demektir. Herhangi varlığın fiyat hareketleri, diğer varlığın fiyat hareketlerini etkilemez. Nötr korelasyona sahip varlıklar, portföy çeşitlendirmesi için önemli olabilir çünkü birbirinden bağımsız performans gösterir. Örneğin, teknoloji sektöründeki hisse senedi ile tarım sektöründeki hisse senedi arasında nötr korelasyon olabilir. İki sektör genellikle birbirinden bağımsız performans gösterir ve biri iyi performans gösterirken diğeri aynı yönde etkilenmeyebilir. Nötr korelasyon da portföyde çeşitlilik sağlamak ve spesifik riskleri azaltmak için kullanılabilir.
Korelasyon Katsayısı Nedir?
İki değişken arasındaki bağı ve gücü ölçen istatistiksel değer, korelasyon katsayısı olarak adlandırılır. Katsayıyı temsil eden değer -1 ile +1 arasında değişir ve genellikle "r" harfi ile gösterilir. +1 değeri, iki değişkenin mükemmel pozitif korelasyona sahip olduğunu, yani biri arttığında diğerinin de arttığını gösterir. -1 değeri ise mükemmel negatif korelasyonu ifade eder, biri arttığında diğerinin azalacağı anlamına gelir. 0 değeri ise iki değişken arasında hiçbir ilişkinin olmadığını, yani nötr korelasyon olduğunu belirtir.
Korelasyon katsayısı, yatırım kararları alırken oldukça önemli bir araçtır çünkü farklı varlıklar arasındaki ilişkileri anlamanıza yardımcı olur. Söz konusu ilişkiyi ölçmek için çeşitli yöntemler kullanılabilir, ancak en yaygın olanı Pearson korelasyon katsayısıdır. Pearson korelasyon katsayısı, iki değişkenin doğrusal ilişkisini analiz eder ve bu sayede portföy yönetiminde daha etkili kararlar alabilirsiniz.
Korelasyon Katsayısı Nasıl Hesaplanır?
Korelasyon katsayısının hesaplanması, her iki değişkenin de ortalamadan ne kadar saptığını ve bu sapmaların ne kadar birlikte hareket ettiğini dikkate alır. Bu sayede iki varlık arasındaki ilişkinin gücünü ve yönünü belirlemeniz mümkün hale gelir. Sonuca bağlı olarak yüksek pozitif veya negatif korelasyon, varlıkların birbirine bağımlı olduğunu gösterirken düşük veya nötr korelasyon, bağımsız hareket ettiklerini ifade eder.
Korelasyon katsayısını hesaplamak için en yaygın kullanılan yöntem, Pearson korelasyon katsayısıdır. Pearson korelasyon katsayısı, iki değişkenin kovaryansının, bu iki değişkenin standart sapmalarının çarpımına bölünmesiyle elde edilir. Formül şu şekildedir:
r= ∑(xi- x̄)(yi-ȳ) / √∑(xi-x̄)2 ∑(yi-ȳ)2
Xi ve Yi sırasıyla X ve Y değişkenlerinin i'inci değerlerini temsil eder.
x̄ ve ȳ, X ve Y değişkenlerinin ortalama değerleridir.
∑, toplam sembolüdür, yani tüm veri çiftlerinin toplamını ifade eder.
r, korelasyon katsayısını temsil eder.
Örneğin; diyelim ki iki farklı hisse senedinin (A ve B) kapanış fiyatlarını analiz ediyoruz. Son beş günün kapanış fiyatları şu şekilde olsun:
Gün | Hisse senedi A | Hisse senedi B |
1 | 100 | 200 |
2 | 105 | 195 |
3 | 102 | 198 |
4 | 107 | 205 |
5 | 110 | 210 |
Ortalama hesaplaması:
Hisse senedi A: x̄ = (100 + 105 + 102 + 107 + 110) / 5 = 104.8
Hisse senedi B: ȳ = (200 + 195 + 198 + 205 + 210) / 5 = 201.6
Sapma hesaplaması:
Hisse Senedi A sapmaları: (100 - 104.8), (105 - 104.8), (102 - 104.8), (107 - 104.8), (110 - 104.8)
Hisse Senedi B sapmaları: (200 - 201.6), (195 - 201.6), (198 - 201.6), (205 - 201.6), (210 - 201.6)
Sapmaların çarpımları:
(-4.8 * -1.6), (0.2 * -6.6), (-2.8 * -3.6), (2.2 * 3.4), (5.2 * 8.4)
Toplam: 7.68 + (-1.32) + 10.08 + 7.48 + 43.68 = 67.6
Sapmaların kareleri:
Hisse Senedi A: (-4.8)^2, (0.2)^2, (-2.8)^2, (2.2)^2, (5.2)^2
Toplam: 23.04 + 0.04 + 7.84 + 4.84 + 27.04 = 62.8
Hisse Senedi B: (-1.6)^2, (-6.6)^2, (-3.6)^2, (3.4)^2, (8.4)^2
Toplam: 2.56 + 43.56 + 12.96 + 11.56 + 70.56 = 141.2
Pearson korelasyon katsayısı
r = 67.6 / √62.8 x 141.2
r = 67.6 / √8867.36
r = 67.6 / 94.14 ≈0.72
Örnekte de görebileceğiniz gibi hisse senedi A ile hisse senedi B arasında pozitif bir korelasyon bulunur. Korelasyon katsayısı 0.72 olduğundan bu iki hisse senedinin fiyatlarının genel olarak birlikte hareket ettiğini gösterir.
Korelasyon Katsayısı Hisseyi Nasıl Etkiler?
Hisse senedi yatırımcıları için önemli bir bilgi kaynağı olarak bilinen korelasyon katsayısı, portföy yönetimi ve risk analizi süreçlerinde kritik bir rol oynar. Hisse senetleri arasındaki korelasyon, hangi varlıkları bir arada tutmanız gerektiğine karar vermenize yardımcı olur.
Pozitif korelasyona sahip hisse senetleri, genellikle aynı sektörde faaliyet gösteren veya benzer ekonomik koşullardan etkilenen şirketlerdir. Bu durumda, pozitif korelasyon katsayısı, portföyünüzdeki riskin artmasına neden olabilir çünkü bu hisse senetlerinin fiyatları birlikte düşebilir. Örneğin, teknoloji sektöründe faaliyet gösteren iki şirketin hisse senetleri, sektördeki olumsuz gelişmeden dolayı birlikte değer kaybedebilir. Dolayısıyla pozitif korelasyon katsayısına sahip hisse senetlerini aynı portföyde bulundurmak, sektörel riskleri artırabilir.
Negatif korelasyona sahip hisse senetleri ise genellikle birbirinden bağımsız sektörlerde faaliyet gösteren veya farklı ekonomik koşullardan etkilenen şirketlerdir. Negatif korelasyon katsayısı, portföyünüzdeki riskin azalmasına yardımcı olabilir çünkü bu hisse senetlerinin fiyatları zıt yönlerde hareket eder. Örneğin, enerji şirketi ile tüketici ürünleri şirketi arasındaki negatif korelasyon, ekonomik durgunluk dönemlerinde enerji şirketinin hisseleri düşerken tüketici ürünleri şirketinin hisselerinin artmasına neden olabilir. Bu çeşitlendirme stratejisi, portföyde denge sağlayarak yatırımcının toplam riskini azaltır.
Nötr korelasyona sahip hisse senetleri söz konusu olduğunda portföyünüzde bağımsız performans gösteren varlıkları temsil eder. Bu tür hisse senetleri, farklı sektörlerden veya farklı coğrafi bölgelerden seçilebilir. Nötr korelasyon katsayısı, portföyünüzde çeşitli riskleri dağıtmanıza ve belirli sektöre veya coğrafi bölgeye olan bağımlılığı azaltmanıza yardımcı olur.
Korelasyon katsayısının hisse senedi performansını etkilemesi, portföy çeşitlendirmesi yaparken dikkate almanız gereken önemli faktörlerden biridir. Örneğin pozitif korelasyona sahip hisse senetlerini dengelemek için negatif veya nötr korelasyona sahip hisse senetleri ekleyerek portföy riskini optimize edebilirsiniz.
Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.
