Arbitraj Nedir? Günümüzde Arbitraj Nasıl Yapılır?
Arbitraj, bir malın veya paranın düşük fiyatlı bir piyasada satın alınarak yüksek fiyatlı bir başka piyasada satılması işlemidir. Türk Dil Kurumu, dilimize Fransızcadan geçen arbitraj kelimesini “ara kazanç” olarak ifade ederken TCMB Sözlüğü şu ifadelerle tanımlıyor;
“Herhangi bir menkul kıymetin, dövizin veya malın eşanlı olarak bir piyasadan alınıp diğer bir piyasada satılarak (kıymetler birbiri ile değiştirilerek) kâr edilmesi işlemidir. Arbitraj işlemleri piyasalar arasındaki fiyat farklılıklarının azalmasına yol açar. Günümüzde iletişim teknolojisinin artması ve bilgiye ulaşma maliyetinin düşmesi ile piyasalar arası fiyat farklılığı son derece düşük olmakta, ortaya çıkan farklılıklar anlık olarak bu tür işlemlerle ortadan kalkmaktadır.”
Arbitraj Nasıl Yapılır?
Arbitraj, özellikle Forex piyasalarında sıklıkla gerçekleştirilen bir ticaret yöntemidir. Ancak bunu daha net bir şekilde ifade etmek için gerçek piyasadan örnekler verelim.
Örneğin, herkese açık bir pazarda, domatesin kilosu 20 lira diyelim. Siz bu pazara giderek 20 liraya aldığınız domatesi, birkaç mahalle ötedeki başka bir pazardaki fiyatların yüksek olması sebebiyle 25 liraya satıyorsunuz. Bu aradan kazanacağınız 5 lira sizin arbitraj karınız olacaktır. Ancak buna genel itibariyle “ticaret” diyoruz.
O halde arbitraj ile ticaret arasında bir fark bulunması gerekiyor.
Ticaret ile Arbitraj Arasındaki Fark
Ticaret, genel itibariyle mallar üzerine yapılır. Bir masrafı bulunmaktadır. Domates örneğinden hareket edersek, siz bu domatesi aynı gün satıyorsanız, burada arbitrajdan bahsetmek sözkonusudur.
Ancak siz bu ticareti yaparken bir taşıma/nakliye masrafına katlanmanız ve aynı gün satmayacak ve piyasadaki fiyatların yükselmesini bekleyecekseniz depolama masrafına katlanmanız gerekecektir. Aynı zamanda domateslerin içinden çürükler çıkacak ve bu kayıp masrafına da katlanmanız gerekecektir. Aynı gün satmayacağınız ürünlerde enflasyon farkı olacaktır. Dolayısıyla bu karı enflasyondan net bir şekilde arındırmak için işlemin eş anlı olarak gerçekleşmesi gerekecektir.
O halde arbitraj sözcüğünü değişik şekillerde ele almak mümkündür. Örneğin, mal ticaretinde arbitrajı, gerçek pazar ve online kanallar olarak ele alabiliriz. Finansal piyasalarda ise borsa ve forex işlemleri için değerlendirebiliriz.
Fiili Piyasada Arbitraj İşlemleri Nasıl Yapılır?
Fiili piyasada, yani günlük hayatta eşya veya yiyecek/içecek olarak kullandığımız ürünlerde arbitraj yapma mümkündür.
Burada bir ürünün bir yerdeki fiyatının başka bir yerdeki fiyatından daha düşük olduğunu keşfetmeniz gerekmektedir. Bu keşfi yaptıktan sonra ürünü ucuz olduğu yerden alıp pahalı olduğu yerde satmanız gerekecektir.
Günümüzdeki online ticaret kanalları vasıtasıyla bunu yapmak, arbitrajın tanımı ile daha fazla örtüşmektedir. Örneğin, bir e ticaret platformunda ürünün çok ucuz olduğunu farkederseniz, onu alıp başka bir piyasada satışa sunabilirsiniz. Veya bir kişinin bu ürünü talep ettiğini gördüğünüz zaman, ona nereden alacağınızı söylemek yerine, alıp kendiniz satabilirsiniz. Bu arada elde ettiğiniz kar, sizin arbitraj geliriniz olacaktır.
Arbitraj ile Komisyonculuk Arasındaki Fark
Arbitraj işlemi tıpkı komisyoncuların yaptığına benzer bir işlemdir. Fakat burada da zarar ihtimali daima vardır. Komisyonculukta, bir ürünü farklı bir yerden alıp, pazar yerine götürürken taşıma ve zarar ziyan riskleriniz bulunmakta ve bu taşımacılık işleminden zarar etme ihtimaliniz bulunmaktadır.
Ayrıca komisyonculuk, eş anlı olarak satışın mümkün olmadığı, ister istemez ürünü alıp, taşıyıp, alıcı bulana kadar bir zaman geçeceği için arbitraj tanımını net olarak ifade edememekte.
Para Piyasalarında Arbitraj Nasıl Yapılır?
Para piyasalarında arbitraj yapmak oldukça zordur. Gelişen teknolojiyle birlikte fiyatlar dünyanın her yerinde anlık olarak işlenmekte ve fiyatlanmaktadır. Ancak arada küçük tehirlerin olması hala mümkündür.
Bu sebeple borsada arbitraj yapmak neredeyse imkansızdır. Ancak bir firmanın hisse senetleri aynı anda iki farklı borsada işlem görüyorsa buradan kar elde etmek mümkündür. Bir firmanın bir ülkedeki iki farklı borsaya kayıt yapması durumuna çapraz kayıt denir. Çapraz kayıt olmuş bir firmanın A borsasındaki hisse senetlerinin 33 lira olduğunu varsayalım. B borsasındaki fiyatının ise 32,50 lira olduğunu görüyorsunuz.
B borsasında bu hisse senedini 32,50 liradan alıp aynı zamanda a borsasındaki hisse senetlerinizi de 33 liradan satarsanız, aradaki 50 kuruşluk fark sizin arbitraj karınız olacaktır.
Forex işlemlerinde ise 5 gün 24 saat açık bir piyasa olmasından dolayı arbitraj işlemlerini yapmak daha mümkündür. Yine de aradaki farkların küçük olmasından dolayı ve fiyatların volatil bir şekilde hızlıca hareket etmesinden dolayı zordur.
Buna şöyle bir örnek verelim:
Örneğin, piyasaların A ülkesinde kapalı olduğu bir saatte ülkenin ekonomi politikalarını derinden etkileyecek ve fiyatların aşağı yönlü olacağından emin olduğunuz bir olay gerçekleşti. Buna piyasalar tepki gösterirken B ülkesinde de piyasaların açık olduğu bir zaman diliminde olalım. Aynı zamanda C ülkesinde de piyasalar kapalı olsun.
A ve B ülkesinde piyasalar bu gelişmeyi anında fiyatlayacaktır. Piyasalar A ülkesinde kapalı olmasına rağmen Forex piyasasında işlemlerde hızlı bir etki gösterecektir. Siz, A veya B piyasasından aldığınız A ülkesinin para birimini, C ülkesinde henüz piyasalar reaksiyon göstermemişken bir alıcı bulup satabildiğiniz durumda aradaki farktan bir arbitraj geliri elde edebilirsiniz.
Piyasalarda bu denli önemli bir gelişme yaşanmadığı takdirde de arbitraj geliri elde edebilirsiniz. Bunu yine aynı yöntemle yaparsınız. Ancak aradaki fiyat farkı yukarıdaki örnekte verilen fark kadar yüksek olmayacaktır.
Para Piyasalarında Arbitraj Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Para piyasalarında, işlem yaptığımız aracı kurumların, regülasyonuna tabi olan kuruluşların ve işlemi yaptığınız ülkenin vergilerinin sözkonusu olduğu bir piyasadır.
Bazı işlemlerden çift yönlü olarak, yani hem alışta hem de satışta vergiler ve bazı komisyonlar ödeyeceksiniz.
Dolayısıyla arbitraj yapma niyetinde olduğunuz vakit, elde edeceğiniz karın, ödeyeceğiniz komisyon ve vergilerden daha yüksek olması gerekecektir. Aynı zamanda bu işlemin hızlı değişen piyasalarda yapılması, arada kaybolan saniyelerde dahi tersine dönme riski bulunmaktadır.
Ticari platformlarda da bir ürünü çok ucuz fiyata bulmanız durumunda pahalı olan bölgede de fiyatların düşeceğinin bir işareti olabilir. Bu sebeple satıcı tarafında yer aldığınız bu ticarette ürünü anında satabilmeli veya alıcı olduğunuz tarafta daha ucuza bu ürünü alabilmelisiniz.
Arbitraj Nereden Yapılır?
Arbitraj işlemini, herhangi bir piyasada yapabilirsiniz. Ancak para piyasalarında arbitraj yapabilmeniz için, öncelikle bir yatırım hesabı sahibi olmanız gerekmektedir. Yatırım hesabınızı İntegral Yatırım’da uygun koşullarda açabilirsiniz. Forex, Borsa ve Viop yatırımı yapabileceğiniz İntegral Yatırım’da aynı zamanda bir demo hesabı açarak, Forex piyasalarında arbitraj yapma imkanlarını deneyeceğiniz, ücretsiz bir platform kullanabilirsiniz. Demo Hesap adı verilen bu platformda, hiçbir risk altına girmeden, 100 bin dolar sanal parayla finansal piyasalarda başarılı olup olmayacağınızı test edebilir, Forex piyasalarına girip girmemeniz gerektiği konusunda net bir fikir sahibi olabilir, aynı zamanda da Forex işlemi yapmayı tecrübe ederek öğrenebilirsiniz.
Daha fazla bilgi için Demo Hesap Nedir yazımızı okuyabilirsiniz. Hemen bir demo hesap açmak isterseniz, yukarıdaki formu doldurarak işlem yapmak istediğiniz ürünü Forex olarak seçebilirsiniz.
Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu bilgiler ve görüşler önceden haber vermeksizin değiştirilebilir. İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. bilgilerin ve ifade edilen görüşlerin doğru, eksiksiz ve güncelleştirilmiş olduğuna dair (açıkça ifade edilmiş veya ima edilmiş) hiçbir beyan ve taahhütte bulunmaz. İçerik kesinlikle mali, hukuki, vergi veya diğer konularda bir tavsiye niteliği taşımadığı gibi, tamamen içeriğe dayalı olarak yatırım yapılmamalı veya karar alınmamalıdır. Herhangi bir yatırım konulu karar almadan önce bir uzmandan görüş alınmalıdır. Sorumluluğun Sınırlandırılması: İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. herhangi bir sınırlandırma olmaksızın, dolaylı, direkt veya bir fiilin sonucu olarak ortaya çıkan zararlar da dâhil olmak üzere her türlü kayıp ve hasarla ilgili sorumluluk kabul etmez.
Çekince: Bu rapor tarafımızca doğruluğu ve güvenilirliği kabul edilmiş kaynaklar kullanılarak hazırlanmış olup yatırımcılara kendi oluşturacakları yatırım kararlarında yardımcı olmayı hedeflemekte ve herhangi bir yatırım aracını alma veya satma yönünde yatırımcıların kararlarını etkilemeyi amaçlamamaktadır. Yatırımcıların verecekleri yatırım kararları ile bu raporda bulunan görüş, bilgi ve veriler arasında bir bağlantı kurulamayacağı gibi, söz konusu kararların neticesinde oluşabilecek yanlışlık veya zararlardan kurum çalışanları ile Ulukartal Holding A.Ş. ve İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş.'nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Bu rapordaki her türlü iç ve dış piyasa tablo ve grafikler, bu konularda resmi hizmet veren yetkili üçüncü kişi kurumlardan elde edilmiş olup, İntegral Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından herhangi bir maddi menfaat beklentisi olmaksızın genel anlamda bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu raporda bulunan bilgiler belli bir gelirin sağlanmasına yönelik olarak verilmemektedir.
